حسین سلیمی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران.
احمدنور وحیدی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، مجتمع آموزش عالی سراوان، سراوان، ایران.

هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه زن و خانواده در سروده های سنایی و ابوالعلاء معری می باشد. جامعه پژوهش شامل دیوان اشعار سنایی و ابوالعلامعری است. نمونه پژوهش، ابیات گزینش شده از سروده های سنایی و ابوالعلا معری بود که بر مبنای نوع نگاه مثبت و منفی آنان نسبت به جایگاه زن و خانواده انتخاب شدند. روش این پژوهش توصیفی – تحلیلی است. برای تحلیل و مقایسه نگاه دو شاعر به موضوع، نمونه هایی از سروده های دو شاعر مطرح و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که سنایی و ابوالعلاء معری دو شاعر نامی در ادب فارسی و عربی بودند که بیشتر از بقیه به تبیین و تحلیل جایگاه زن پرداخته اند. درعین حال، موارد همسان در جهان بینی آن ها نسبت به زن و بنیان خانواده و هم چنین، وجوه افتراق و تفاوت نیز در اندیشه آنان کم نیست. طبق اندیشه های سنایی، گاهی اشعار اجتماعی در باب زن و خانواده تابع احساسات بود. در مقابل اندیشه معری در باب زن و خانواده نه تنها ناشی از احساسات زودگذر نیست بلکه متاثر از یک نوع یاس و بدبینی عمیق فلسفی است که طی سالیان متمادی در درون او پرورده شده است. نکته دیگر این است که بسیاری از اظهارنظرها و بینش های معری و سنایی نسبت به زن متاثر از اجتماع و شرایط اجتماعی روزگار آن ها است و این در مورد سنایی بیشتر صدق می کند. به عبارتی بسیاری از باورها و عقاید عامه مردم جامعه در باب زن و خانواده در ذهن و زبان این دو شاعر نیز موثر افتاده است.

جایگاه زن و خانواده, سروده های سنایی, سروده های ابوالعلاء معری