محمود رضایی - دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

بحران شیوع ویروس کرونا سبب شده برخی اصول انظباطهای فکری مورد تردید قرار گیرد. اتخاذ راهبردهای جدید، تصمیمگیران را با چالش مواجه ساختهاست. این مقاله به اکتشاف مهمترین راهبردها به صورت مدلی ساده برای جامعه ایران در مواجه با چالش این پدیده در زمینههای معماری و شهرسازی میپردازد. با توجه به ابهامات درمانی، نحوه و سرعت عمل ویروس و توزیع واکسن، لازم است تا افزون بر زمینههای نظری، عرصههای عملی پاسخگوی این نوع بحرانها باشد. هدف، بسترسازی برای تولید دانش در این زمینه است. چراکه برخی ادعاهای شهرسازی برآمده از این پدیده، تازگی کاذب رسانهای داشته یا برآمده از استدلالهای نادرست است. مبتنی بر نظریه برپایهایی و با روش تحلیل محتوا، دادههای دست اول از متون حاصله از اتاق فکر و جلسات خبرگان معماری-شهرسازی کشور، جمع آوری و با مطالعات کتابخانه ای و اسکیسهای ترسیمی دانشجویان تحصیلات تکمیلی طی یک ترم به اشباع نظری رسیده است. «چالش»، «پیامد» و «راهبردهای محتوایی» با کدگذاری «آزاد»، «محوری» و «منتخب» به کمک نرم افزار اطلس تی آی تحلیل و مدل سازی شدهاست. یافتهها حاکی است که زمینه راهبردهای محوری برخاسته از چالشهای منتخب پنجگانه، در طیفی وابسته از کمترکالبدی (شامل اقتصادی-اجتماعی، مدیریتی-مشارکتی و فرهنگی-آموزشی)، تا بیشتر کالبدی (شامل برنامهریزی-طراحی، زیرساختی-شبکهای) قابل دستهبندی است. راهبردها در زمینههایی مثل مسکن، مشارکت، مردم سالاری دینی، آموزش، بهرهگیری از اصول طراحی و برنامهریزی با رویکردهای سلامتمحور و توسعه زیرساختهای فناوری و حملونقل عمومی بهدستآمدهاست. با این وجود، یافتهها و راهبردهای دوران پساکرونا مغایرتی با دوران پیشاکرونا نداشته ولی فرصتی ویژه برای کشور است. بیشترین وجه اشتراکی زمینهها، کنشهای دوگانه هویتی است. در این تجربه زندگی، هویت آدمی بیشتر در کنشهای سیال و دوگانه فضا-زمان، عمومی-خصوصی، باز-بسته، مشهود-نامشهود، محلی-جهانی، سنت-مدرنیته، مریی-نامریی و حضور-غیاب چندجهانی شدهاست. همچنین حکمروایی سلامتمحور شهری راهبرد اصلی گردهمآورنده سایر راهبردهاست.

بیماری کویید ۱۹ و ویروس کرونا, پیامد و راهبرد در معماری و شهرسازی, جامعه ایران, حکمروایی شهری, کنش&rlm؛ های چندگانه, نظریه برپایه&rlm؛ ای