احمد شیرانی تک آبی - گروه شیمی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
سعید اسدپور - استادیار، هیات علمی گروه شیمی، دانشگاه شهرکرد
ابوالفضل سمنانی - گروه شیمی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

مقدار بالای نیترات در آب آشامیدنی، یکی از مهم ترین نگرانی های عمومی حوزه بهداشت است. از این رو سازمان جهانی بهداشت و سازمان ملی استاندارد ایران مقدار مجاز نیترات در آب شرب را به ترتیب ۴۵ و ۵۰ میلی گرم بر لیتر تعیین نموده اند. حذف نیترات از آب آشامیدنی به منظور اطمینان یافتن از تامین آب شرب سالم، بهداشتی و پیشگیری از شیوع انواع بیماری های متاثر از مقدار بالای نیترات ضروری است. در بدن انسان نیترات به نیتریت هایی که با هموگلوبین ترکیب می شوند، کاهش می یابد و منجر به تشکیل متاموگلوبین شده که این ماده برای نوزادان کشنده است. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نیترات و نیتریت منجر به تشکیل ترکیبات سرطان زا نیتروسامین می شود. از طرفی نیترات بر روی اندازه و عملکرد غده تیروئید اثر گذار است. مهم ترین روش های کاهش نیترات آب عبارتند از: تبادل یونی، اسمز معکوس، جذب سطحی، الکترودیالیز، شیمیایی و روش زیستی. هر کدام از این روش ها دارای مزیت ها و نقایصی هستند که روش مناسب بر اساس شرایطی از جمله توجیه اقتصادی، کاربرد در مقیاس صنعتی، راندمان حذف، عملکرد گزینشی و عدم آلایندگی زیست محیطی انتخاب می شود. در این مطالعه؛ تلاش شد تا با معرفی انواع روش های حذف نیترات، مکانیسم روش، نمونه مطالعات صورت گرفته، انعکاس ویژگی ها و نهایتا مقایسه مختصر روش ها، یک پایه مطالعاتی برای ورود و نوآوری در تکنیک های کاهش نیترات ارائه گردد. درک صحیح از ابعاد روش های مورد استفاده، موجب صرفه جویی در زمان و هزینه، بهبود نتایج و تحقق استاندارد سازمان جهانی بهداشت می شود. در این پژوهش مکانیسم و ویژگی های روش های متداول حذف نیترات مورد مطالعه قرار گرفت. بررسی ها نشان داد که در بین تکنیک های مورد مطالعه، تبادل یونی، اسمز معکوس و الکترودیالیز بهترین شرایط حذف نیترات در مقیاس صنعتی را فراهم می کنند. کارآیی بالا، سهولت تکنیک، رعایت ملاحظات زیست محیطی و استفاده در مقیاس صنعتی از مهم ترین ویژگی های مطلوب و مشترک این روش ها است.

یون نیترات, آب آشامیدنی, تصفیه آب, روش های حذف نیترات