ساناز محمدی - گروه مهندسی و مدیریت آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
سید مجید میرلطیفی - گروه مهندسی و مدیریت آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
حسین دهقانی سانیج - موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
ایمان حاجی راد - گروه مهندسی و مدیریت آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
مهدی همایی - گروه مهندسی و مدیریت آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

الگوی خیس شدگی اطراف قطره چکان آبیاری عامل مهمی است که باید در طراحی و مدیریت سامانه های آبیاری قطره ای مورد توجه قرار گیرد. در سال های اخیر استفاده از مدیریت پالسی در سامانه های آبیاری قطره ای به لحاظ تاثیری که بر توزیع رطوبت در خاک و درنتیجه رشد و توسعه ریشه گیاه دارد، افزایش یافته است. در پژوهش حاضر اثر مدیریت های مختلف آبیاری قطره-ای پالسی با زمان قطع و وصل مختلف بر روی ابعاد پیاز رطوبتی و توزیع رطوبت در یک خاک رسی مورد بررسی قرار گرفت و عملکرد مدل عددی HYDRUS-۲D در شبیه سازی توزیع رطوبت در خاک تحت شرایط مدیریت پالسی نیز ارزیابی شد. بدین منظور تیمارهای آزمایشی شامل سه تیمار مختلف مدیریت پالسی و دو تیمار مختلف زمان قطع جریان بین پالس های آبیاری در داخل یک جعبه خاک آزمایشگاهی اجرا شدند. نتایج نشان داد که افزایش تعداد پالس های آبیاری باعث افزایش ۸ و ۱۲ درصدی عمق و عرض جبهه رطوبتی گردید. هم چنین افزایش سه برابری زمان قطع جریان نیز باعث افزایش ۵/۳الگوی خیس شدگی اطراف قطره چکان آبیاری عامل مهمی است که باید در طراحی و مدیریت سامانه های آبیاری قطره ای مورد توجه قرار گیرد. در سال های اخیر استفاده از مدیریت پالسی در سامانه های آبیاری قطره ای به لحاظ تاثیری که بر توزیع رطوبت در خاک و درنتیجه رشد و توسعه ریشه گیاه دارد، افزایش یافته است. در پژوهش حاضر اثر مدیریت های مختلف آبیاری قطره-ای پالسی با زمان قطع و وصل مختلف بر روی ابعاد پیاز رطوبتی و توزیع رطوبت در یک خاک رسی مورد بررسی قرار گرفت و عملکرد مدل عددی HYDRUS-۲D در شبیه سازی توزیع رطوبت در خاک تحت شرایط مدیریت پالسی نیز ارزیابی شد. بدین منظور تیمارهای آزمایشی شامل سه تیمار مختلف مدیریت پالسی و دو تیمار مختلف زمان قطع جریان بین پالس های آبیاری در داخل یک جعبه خاک آزمایشگاهی اجرا شدند. نتایج نشان داد که افزایش تعداد پالس های آبیاری باعث افزایش ۸ و ۱۲ درصدی عمق و عرض جبهه رطوبتی گردید. هم چنین افزایش سه برابری زمان قطع جریان نیز باعث افزایش ۵/۱۳ و ۲۰ درصدی عمق و عرض جبهه رطوبتی شکل گرفته اطراف قطره چکان آبیاری در یک خاک رسی شد. باتوجه به سنگین بودن بافت خاک، بررسی نحوه تغییرات رطوبت خاک در زمان های مختلف پس از شروع آبیاری نشان داد که اعمال مدیریت پالسی و تقسیط عمق آبیاری باعث گردید رطوبت لایه سحطی خاک به بیش از حد ظرفیت زراعی نرسد بنابراین می تواند شرایط مطلوب تری از لحاظ رشد در مزرعه برای گیاه فراهم کند. هم چنین مقایسه آماری مقادیر شبیه سازی شده توزیع رطوبت در خاک و ابعاد پیاز رطوبتی توسط مدل عددی با مقادیر اندازه گیری شده نشان داد که مدل عددی HYDRUS-۲D دقت مناسبی در برآورد ابعاد پیاز رطوبتی (R۲=۰.۹۵, ۰.۹۷) و شبیه سازی توزیع رطوبت در یک خاک رسی (RMSE=۰.۰۱۸) تحت سامانه آبیاری قطره ای پالسی دارد. بنابراین می توان از مدل عددی HYDRUS-۲D برای شبیه سازی جبهه رطوبتی و توزیع رطوبت در خاک به منظور طراحی، مدیریت و برنامه ریزی آبیاری قطره ای با مدیریت پالسی استفاده کرد.

الگوی خیس شدگی, شبیه سازی توزیع رطوبت, مدل هایدروس, مدیریت آبیاری