اکرم اصغری - کارشناسی ارشد زبان و ادیبات فارسی (گروه ادبیات فارسی ، آموزش و پرورش، سمنان)

در بسیاری از افسانه ها و منظومه های عاشقانه ایرانی ، عاشق به هر کاری دست می زند تا به محبوب برسد. تحمل سختی های سفر دور و دراز، استقبال از خطر، استفاده از نیروی فکر و حتی به کارگیری مکر و حیله ، همه نشان از نقش فعال عاشق در افسانه های ایرانی دارد. این نقش فعال فقط شامل عاشق نمی شود؛ بلکه در بسیاری از افسانه ها، معشوق نیز خود امکان فرار با عاشق را فراهم می کند. جز این ، در این داستانها عناصر و بن مایه های مشترکی نیز دیده می شود که به پیوند عمیق و ریشه دار این داستانها با فرهنگ ایرانی اشاره می کند.این تحقیق که با شیوه تحلیلی و رویکرد توصیفی - تحلیلی نگاشته شده است بر آن است که عناصر مشترک عشق میان افسانه های ایرانی و منظومه های عاشقانه ای چون خسرو وشیرین ، ویس و رامین و و امق و عذرا را بررسی کند. طبق یافته های این پژوهش ، در افسانه های عاشقانه ایرانی ۱۶ویژگی مشترک مانند عاشق شدن با یک نظر، عاشق شدن با دیدن معشوق در خواب، عاشق شدن با دیدن تصویر معشوق، عاشق شدن فردی سرشناس به معشوقی گمنام، انتخاب عاشق از طریق قرعه ، عاشق شدن رویایی فردی عامی به شاهان و شاهزادگان، عاشق شدن از راه شنیدن زیبایی ها و کمالات معشوق، سفر قهرمان برای وصال معشوق، عشق به موجودات غیرانسانی ، حضور یاریگران، طلسم و جادو و نیز حضور موجودات ماوراالطبیعی ، عشق پیران به دختران جوان دیده می شود که به جز ۵ ویژگی چون عاشق شدن فردی سرشناس به فردی عامی ، انتخاب شوهر از طریق قرعه ، حضور موجودات افسانه ای و عشق به موجودات غیرانسانی با منظومه های عاشقانه زمینه اشتراکی یکسانی دارند.

عشق ، منظومه های عاشقانه ، افسانه ، عاشق ، معشوق.