الهام ثباتی - استادیار، گروه زبان و ادبیات انگلیسی ، دانشکده علوم انسانی ، دانشگاه ایلام

هدف از پژوهش پیش رو تحلیل و توصیف فرایند همگونی واکه و همخوان بر اساس رویکرد واجشناسی خودواحد در گونه کردی ایلامی به منظور یافتن همخوانها و واکه های دخیل در این گونه و مشخص کردن بسامد هریک از آنها می باشد. این رویکرد به -خوبی فرایند همگونی را از طریق نشاندادن گسترش مشخصه ها از یک لایه به لایه دیگر به صورت سلسله مراتبی تبیین می کند. روش پژوهش حاضر توصیفی -تحلیلی است ، به این صورت که دادههای پژوهش از طریق مصاحبه با ۱۲ گویشور بومی گونه کردی ایلامی شامل ۶ مرد و ۶ زن ۴۰ تا ۶۵ ساله و کم سواد به دست آمد. همچنین نویسندگان به عنوان گویشوران بومی گونه کردی ایلامی و آگاه به دانش زبانشناسی به قضاوت دادههای گردآوری شده پرداختند و پس از اطمینان از درستی دادهها، آنها را با استفاده از الفبای آوانویسی بین المللی (آی پی ای ) آوانویسی کردند. پس از بررسی و تحلیل دادهها مشخص شد که واکه ها و همخوانهای دخیل در فرایند همگونی میان واکه و همخوان به ترتیب شامل واکه های ə,, و غلت ها و همخوانهای , w, j,G, h, بودند. همگونی میان واکه های افتاده /, /، میانی /ə/ و غلت های w] در,[j مشخصه مدرج افراشتگی به صورت مرحله به مرحله صورت گرفت . به این صورت که واکه های افتاده به واکه های میانی و واکه های میانی به واکه های افراشته تبدیل می شدند.همخوانها و واکه های گونه کردی ایلامی موردبررسی از نظر مشخصه های ] پسین ، افراشته ، پیوسته و سخت [ با یکدیگر همگون شده اند. از این میان، مشخصه ] افراشته [ دارای بیشترین بسامد وقوع در میان واکه ها و همخوانها بود و مشخصه ] سخت [ دارای کمترین بسامد وقوع بود. افزونبراین ، همگونی در این گونه از ب عد درجه شباهت ، جهت و پیوستگی به ترتیب شامل همگونی ناقص (همگونی در یک یا چند مشخصه )، پیش رو یا پس رو و پیوسته بود. در برخی از دادهها پس از اعمال فرایند همگونی ، بافت مناسبی برای ایجاد فرایندهای واجی دیگر مانند تضعیف ، ارتقای واکه و کشش جبرانی فراهم شد که این فرایندها به صورت مرحله ای بر واژهها اعمال می شدند.

همگونی ، همخوان، واکه ، واجشناسی خودواحد، گونه کردی ایلامی .