رسول زوارقی - Department of Knowledge and Information Science, Faculty of Education and Psychology, University of Tabriz, Tabriz, Iran
جعفر رازقی - Department of Plant Biology, Faculty of Natural Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran

سابقه و هدف: با توجه به عدم انجام پژوهشی جامع در جهت بررسی ساختار علم ایران در حوزه زیست فناوری، هدف از انجام این پژوهش رصد ساختار اجتماعی علوم مرتبط با زیست فناوری ایران با رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی بر اساس بروندادهای علمی ایرانیان و ترسیم شبکه ارتباطات علمی نویسندگان هسته و فعال این حوزه در ایران است. مواد و روش ها: این پژوهش از نوع کاربردی توصیفی با رویکرد علم سنجی می باشد که در آن از روش ترسیم نقشه علمی استفاده شد. جامعه پژوهش، کلیه مقالات علمی مربوط به حوزه زیست فناوری در بازه زمانی ۲۰۱۷-۱۹۸۴ در پایگاهWeb of Science Core Collection  می باشد. ابتدا در بخش جستجوی پیشرفته پایگاه، کلیدواژه های مرتبط با زیست فناوری در بازه زمانی مطرح شده یعنی ۲۰۱۷-۱۹۸۴ جستجو گردید و نتایج محدود به کشور ایران شد. تعداد آیتم های بازیابی شده بر اساس راهبرد جستجوی بکار رفته ۲۲۰۳۴ پیشینه علمی می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و بر مبنای بهره گیری از شاخص های تحلیل شبکه های اجتماعی، از نرم افزار CiteSpace برای ترسیم ساختار و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: بر اساس یافته های این پژوهش شیب افزایش تولیدات علمی از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۱ بسیار تند، در سال های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳ متوسط، در سال های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ شتابان ارزیابی می شود. همچنین اینکه گسترش کمی بروندادهای علمی حوزه زیست فناوری ایران منجر به ساختار و شبکه ای اجتماعی در میان کنشگران این حوزه شده است که به خوبی همدیگر را شناخته و به برقراری ارتباطات علمی ملی و بین المللی با یکدیگر می پردازند. در ترسیم ساختار اجتماعی این حوزه ۱۴۴ چهره علمی تاثیرگذار ملی و بین المللی که در تولیدات علمی ایرانیان در حوزه زیست فناوری موثر بوده اند، به صورت گرافیکی به تفکیک فعالیت در دوره های زمانی ۵ ساله نشان داده شده اند. نتیجه گیری: محققان فعال این حوزه از نظر شبکه ارتباطی را می توان در قالب ۴۰ تیم کاری دسته بندی نمود که مهم ترین آنها عبارتند از زیست فناوری پزشکی، زیست فناوری انسانی، میکروبی، و ژنتیکی، زیست فناوری سرطان و کشت سلول.

Iranian biotechnology, Social structure of Iranian biotechnology, Social Structure of Iranian Science, Scientometrics, زیست فناوری ایران, ساختار اجتماعی زیست فناوری ایران, ساختار اجتماعی علوم ایران, علم سنجی