زهرا شکوهی فر - دانشجوی دکتری
منوچهر فروتن - هیات علمی

از دیرباز کارکرد نور در معماری بسیار پراهمیت بوده است. همواره؛ نور اصلی ترین عامل کیفیت و هویت فضای معماری است، از این رو از جنبه های گسترده ای چون مفاهیم کیفی، بصری و همچنین کارکرد عملی، در میان عناصر تشکیل دهنده ی فضا، جایگاه ویژه ای دارد. معماران با درک ویژگی های بصری نور و همین طور تاثیرات آن در عملکرد فضا، از نور طبیعی استفاده های متفاوتی کرده اند. با وجود تلاش های صورت گرفته در دهه های اخیر، به منظور بهره برداری بهینه از نور طبیعی در فرآیند طراحی، به ندرت راه حل های مشخص طراحی و نمونه های خلاقانه ی معماری، در استفاده از نور، موجود است. از این رو، به نظر می رسد شناخت ماهیت نور و امکانات آن در گام اول و همچنین تحلیل و بررسی پروژه های موفق معماران برجسته در این زمینه به منظور استخراج دیدگاه ها و رویکرد های طراحی پاسخده ضروری باشد. نگارنده در این نوشتار، به بررسی و تحلیل آثاری از استیون هال و تادائو آندو، به عنوان معمارانی که رد پای نور در آثارشان شاخص است، می پردازد. در روند این مطالعات، افزون بر بررسی آثار و شناخت جریان ها و دیدگاه ها و مفاهیم تاثیرگذار بر بناهایشان، مولفه های تکرار شونده از بازی نور در طراحی های این دو نفر استخراج و ارائه می شود. این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. نگارنده با بهره گیری از مطالعات اسنادی و تحلیل نمونه های موردی واکنش های این دو معمار را در برخورد با نور مطالعه و بررسی می کند و نقاط قوت و اشتراکات موجود در آثار آن ها را معرفی می کند.

واژه های کلیدی: نور، نور در معماری، استیون هال، تادائو آندو، رویکردهای طراحی معماری