آرزو صیامی - دانشجوی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
ناصر علی اصغرزاد سلمانی - استاد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.
لیلی عاقبتی ملکی - دانشیار ایمنیشناسی پزشکی، مرکز تحقیقات ایمونولوژی، دانشگاه علوم پزشکی تبریز
نصر ت اله نجفی - استاد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
فرزین شهبازی - استاد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

اهداف: دستیابی به کشاورزی پایدار، در سایه توازن میان گیاه و خاک، امکان پذیر بوده و به توانایی خاک و گیاه در حمایت از ریزجانداران بومی و متنوع نظیر قارچ های میکوریز بستگی دارد. این قارچ ها با افزایش رشد گیاه میزبان و توسعه و تحریک تراوه های ریشه به ویژه گلومالین، سبب بهبود کیفیت خاک و پایداری قابل ملاحظه زیست بوم خاک می شوند. تغییر مراتع به کاربری های زراعی می تواند بر وضعیت همزیستی این قارچ ها تاثیر گذاشته و پایداری زیست بومها را به مخاطره بیندازد.مواد و روش ها: این پژوهش در منطقه ای به وسعت km۲ ۳۱۰ در دشت سراب انجام شد. مزارع گندم، یونجه و سیب زمینی به عنوان کاربری های زراعی و مراتع همجوار به عنوان خاک های شاهد در نظر گرفته شدند. در هر کاربری تعداد ۳۰ نمونه از خاک ریزوسفر و ریشه گیاهان موردنظر و در کل ۱۲۰ نمونه برداشت شد. درصد کلنیزاسیون میکوریزی و مقدار گلومالین ریشه و برخی ویژگی های خاک اندازه گیری شدند.یافته ها: درصد کلنیزاسیون ریشه در مزارع یونجه در مقایسه با سایر کاربری ها، بیشترین مقدار را داشت. مقدار گلومالین ریشه در بین کاربری ها، تفاوت معنادار نداشت. فسفر قابل جذب خاک در غلظت های کمتر از mg kg-۱۵۰ بر کلنیزاسیون میکوریزی اثر مثبت داشت درحالیکه در بالاتر از این مقدار، درصد کلنیزاسیون به طور قابل ملاحظه کاهش یافت.نتیجه گیری: کلنیزاسیون گیاهان چندساله بیشتر از گیاهان یکساله بود و فسفر قابل جذب مهمترین ویژگی خاک بود که در غلظت های زیاد، کلنیزاسیون میکوریزی ریشه را به طور معنادار کاهش داد ولی ارتباط معناداری میان مقدار گلومالین ریشه و فسفر قابل جذب خاک در کاربری های مختلف اراضی مشاهده نشد.

خاک های مرتعی, قارچ های میکوریز, کاربری اراضی, کلنیزاسیون ریشه, گلومالین