بابک شاهی نژاد - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه لرستان
حجت الله یونسی - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
مریم میر بیک سبزواری - انتهای خیابان جلال آل احمد کوی اساتید ۴ انتهای کوچه سمت چپ

یکی از روش های معمول کنترل فرسایش کناری و ساماندهی رودخانه ها استفاده از آبشکن است. در این خصوص در نظر گرفتن همزمان چندین هدف مختلف و گاها متضاد در کنار یکدیگر در مطالعات مهندسی رودخانه می تواند از اهمیت زیادی برخوردار باشد. به همین منظور در این پژوهش طراحی بهینه ی ابعاد با اهداف کمینه کردن هزینه و بیشینه کردن دبی بار بستر مدنظر قرار گرفت. در مدل مورد مطالعه از تلفیق مدل مورفولوژیکی، طراحی و الگوریتم بهینه سازی چندهدفه جستجوی هارمونی استفاده گردید. همچنین برای بررسی پایداری مقطع از روش تئوری های حدی استفاده شد. پس از آنالیز حساسیت پارامترهای دبی، شیب و عرض اولیه رودخانه، صحت سنجی مدل با استفاده از داده های زنجان رود و با درنظر گرفتن معادله بار بستر فان-راین و معادله آبشستگی گیل انجام گرفت. سپس براساس جبهه پارتو سناریوهای مختلف استخراج گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که مدل ارائه شده در مقایسه با طراحی انجام شده توسط سایر محققین، جواب های بهینه تری را ارائه داده است. براساس کمترین فاصله اقلیدسی نسبت به نقطه ایده آل، به ترتیب ۹۰/۶۳ درصد هزینه کمتر و ۴۸/۲۵ درصد دبی انتقال بار بستر بیشتری را نسبت به طراحی انجام شده توسط حسینی و همکاران (۱۳۸۲) و به ترتیب ۳/۳ درصد هزینه کمتر و ۶۲/۱۶ درصد دبی انتقال بار بستر بیشتری را نسبت به مدل استادی و همکاران (۱۳۹۳) ارائه می دهد که نشان دهنده کارایی مطلوب و دقت بهتر مدل پیشنهادی است.

ساماندهی رودخانه, بهینه سازی چندهدفه, جبهه پارتو, فاصله اقلیدسی, حوضه آبریز زنجان رود