فاطمه زهرا حسینی - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد
نرجس توکلی - استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد دکترای حقوق خصوصی

به رغم تغییرات فراوان در باب حمایت از مالکیت معنوی همزمان با پیشرفت علم و فناوری و تنوع آثار موردحمایت، قوانین موضوعه ایران در این زمینه با ابهامات زیادی روبرو شده است. ازاینرو و جهت همسویی با قوانین بین المللی، قانونگذار در سال ۱۳۸۹ درصدد اصلاح قوانین برآمده و پیش نویسی ۱۸۰ مادهای از طرف کارگروه نظام حقوقی مالکیت فکری دبیرخانه شورای اطلاع رسانی در سال ۱۳۸۹ تدوین کرده است. در این مقاله به روش توصیفی تحلیلی - نقاط قوت و ضعف پیش نویس ازجمله انواع حقوق مادی و معنوی و اشتقاقی و هنری مورد مطالعه قرارگرفته و با کنوانسیون های بین المللی مربوطه مقایسه شده است. از آنجاییکه ایران هنوز به هیچیک از کنوانسیون های بین المللی در رابطه با حمایت از حقوق ادبی و هنری ملحق نشده، در صورت پذیرش تقاضای عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی خودبه خود ملزم به رعایت مواد ۱ تا ۲۲ مقررات کنوانسیون برن در قوانین مربوطه نیز خواهد بود.همچنین در مورد حقوق اشتقاقی نیز می توان اینگونه بیان نمود که بسیاری از قوانین کشورها دامنه آن را وسیع در نظر گرفته و حق انتساب را به اثر اشتقاقی نیز توسعه داده اند؛ بنابراین آثار اشتقاقی (برگرفته) مثل ترجمه، اقتباس، تنظیم موسیقی و سایر انواع تبدیل های اثر ادبی و هنری، بدون آنکه به حق پدیدآورنده اثر اصلی خدشه ای وارد شود. همچون آثار اصیل تحت حمایت قانونگذار قرار می گیرد. در مورد آثار برگرفته از آثار اشتقاقی نیز رعایت جنبه اثبات حق انتساب اثر به پدیدآورنده اثر اشتقاقی توسط دیگران لازم و ضروری است.

حق تالیف، حقوق مادی و معنوی، حقوق ادبی و هنری، حقوق اشتقاقی، مالکیت معنوی