بتول طاهریان دهکردی - استادیار دانشگاه پیام نور

مهمترین نظریات امام محمد غزالی؛ در کتاب معارج القدس فی مدارج معرفه النفس مطرح است. اونفس را جوهری روحانی می داند. غزالی با الگو گیری از ابن سینا و فارابی، نفس را به سه دسته تقسیم می کند: نفس نباتی، نفس حیوانی و نفس انسانی. غزالی با الگو گیری از ابن سینا و فارابی، نفس را به سه دسته تقسیم می کند: نفس نباتی، نفس حیوانی و نفس انسانی. نفس از نگاه غزالی، یک امر وجودی است که وجود آن نیاز به اقامه ودلیل ندارد. روح از عالم امر است و امر باری تعالی نمی تواند جسمانی باشد، بلکه جوهری روحانی است و مجرد از هر گونه مادیت وفساد وفنا. غزالی اعتقاد به حدوث نفس دارد، همچنین غزالی برای اثبات وجود نفس ، دلائل و براهینی را بیان نموده از جمله برهان طبیعی، برهان انسان پرنده وبرهان استمرار. او در آثار مختلفش نفس را به اقسام مختلف تقسیم کرده است و عملی را خوب می داند که در نفس تاثیرو منجر به سعادت اخروی شود.پیدا کردن شایستگی برای بندگی و قرار گرفتن در جوار حضرت ربوبیت غایت نهائی انسان است، و رسیدن به آن را تنها در صورتی میسر می داند که حقیقت آدمی ( که به اعتقاد او علوی وربانی است) از سلطه همه آن چه کالبد خاکی و سفلی او ناظر است رهائی یابد. در این مقاله با روش عقلی و به شیوه کتابخانه ای، تلاش شده که دیدگاه غزالی را دررابطه با نفس و انحاء مختلف آن مطرح نماید.

انسان شناسی، تجرد،غزالی، قوای نفسانی، نفس