بتول طاهریان دهکردی - استادیار دانشگاه پیام نور

ملاصدرا تمام هویت انسان را برعقل بنا نهاده است. معانی گوناگونی برای عقل مطرح نموده است و در حوزه اخلاق، تدبیر بدن را وظیفه عقل عملی دانسته. در بینش صدرائی، هم عقل و هم وحی، هر دو از یک منبع سرچشمه گرفته اند و آن منبع، روح القدس یا عقل فعال است. ملاصدرا، عقل را قوه ای می دانست از قوای نفس، این قوه به اعتبار ادراکاتش، به عقل نظری و عملی تقسیم شده است و برای هر کدام مراتبی را بیان می کند. ملاصدرا عقل و استدلال را موید و مدافع کشف و شهود می داند، ولی با وجود این باید کشف و شهود را با برهان عقلی مجهز ساخت. از نگاه ملاصدرا، رفیع ترین مراتب از مراتب کمالات نفس انسانی، فوق تجرد عقلانی است که البته تنها اندکی از افراد مردم، به این مرتبه اعلاء از وجود نائل می گردند، همچنین از ابتکارات ملاصدرا، نگاه وجود به عقل است که کل نظام اخلاقی بر اساس آن بنا شده است. در این مقاله تلاش شده به شیوه کتابخانه ای و به روشی عقلی، نظریات و ابتکارات ملاصدرا را در رابطه با عقل، مطرح شود.

اخلاق، تجرد، شهود، عقل، ملاصدرا