محمدجواد رنجکش - استادیار روابط بین الملل دانشگاه فردوسی
حسین معین ابادی - استادیار علوم سیاسی دانشگاه باهنر کرمان
منصوره اسکندران - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

معمولا روابط بازیگران سیاسی برای پیگیری اهداف و راهبردهایشان، به طرق مختلف از جمله همکاری و رقابت بروز میکند. گاهی این روابط با بهرهگیری از عناصر مهم دیگری چون ژئوپلیتیک از عمق و ثبات بیشتری برخوردار میشود. ژئوپلیتیک که بر تاثیر تعیین کننده محیط بر سیاست یک مکان اشاره دارد، در روابط پر فراز و فرود هند و ایران نقش کاملا مشهودی داراست. گرچه در پیشینهی مناسبات هند با ایران در برخی مقاطع کاهش روابط وجود داشته اما اهمیت ایران برای هند به حدی بوده است که همواره این روابط از پیوستگی و مسالمتآمیزی مثال زدنی برخوردار بوده است. از این رو میتوان این سوال را مطرح کرد که چرا ایران و بندر چابهار در راهبردهای اقتصادی و منطقهای هند در منطقهی جنوب آسیا از اهمیت محوری برخوردار است؟ در این راستا، سنجش این فرضیه که «نیاز هند به ژئوپلیتیک ایران، بویژه بندر چابهار، جهت انتقال انرژی، ترانزیت و مهمتر از همه ایجاد توازن قدرت با پاکستان، باعث محوریت ایران در راهبردهای منطقهای هند شده است»، ما را به پاسخ روشنی رهنمون خواهد کرد. در این پژوهش با بهرهگیری از روش توصیفی- تحلیلی یافتههای مهمی کسب شده است که نشان میدهد هند با بهرهگیری از ژئوپلیتیک ایران و چابهار برای انتقال انرژی، ترانزیت کالا به افغانستان، آسیای مرکزی، روسیه و اروپا و رقابت ژئوپلیتیکی با بلوک چین- پاکستان درصدد توازن قدرت با پاکستان و مهار ژئوپلیتیکی این کشور در جنوب آسیاست.

ژئوپلیتیک، توازن قدرت، هند، ایران، چابهار، افغانستان