محمدرضا قوامی - کارشناس ارشد مهندسی عمران، سازمان آب منطقه ای استان آذربایجان شرقی
سعید فرزین - دانشجوی دکتری دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز
سجاد شاهوردی - کارشناس ارشد

پدیدههای روگذری جریان و رگاب اثر بسیاری در مسأله شکست هیدرولیکی سد دارند. توجه به آمار خسارتهای جانی و مالی شکست سد ایجاب مینماید که با تحلیل مشخصات سیلاب ناشی از آن، در صدد کاهش خسارات برآمد. در این مقاله، تأثیر زبری بستر در سرعت و عمق امواج ناشی از شکست سد شهید مدنی تبریز واقع بر رودخانه آجی چای، بر اثر پدیدههای روگذری جریان و رگاب مورد مطالعه قرار گرفته است. بدین منظور با استفاده از نرم افزار HEC-RAS معادلات مربوطه تحلیل گشته، سپس سرعت و ارتفاع موج در بازه های مختلف برای زبری های مختلف محاسبه گردیده است. جهت تعیین زبری بستر و سیلاب دشت ها، منحنیهای دانه بندی در عمق 03 سانتی متری در طول مسیر رودخانه آجی چای مورد بررسی قرار گرفتهاند. سپس به کمک فرمولهای تجربی، ضریب زبری تعیین و با توجه به تغییرات ضریب زبری، بازههای مختلف تعریف گردیده اند. نتایج مطالعات حاکی از آنند که افزایش زبری بستر باعث کاهش سرعت جریان و سرعت امواج میگردد. از طرفی زبری بستر با عمق جریان رابطه مستقیم دارد بطوریکه افزایش زبری، سبب افزایش عمق جریان و در نتیجه افزایش ناحیه خطر آب گرفتگی میگردد

زبری بستر، شکست سد، سرعت و عمق موج، سد شهید مدنی، HEC-RAS