جبارعلی ذاکری - دانشکده مهندسی راه آهن دانشگاه علم وصنعت تهران ایران
محمدعماد مطیعیان نجار

بعلت محدودیت های خطوط بالاستی در زمینه های مختلف، بویژه هزینه و زمان بالای اجراء و تعمیر و نگهداری، استفاده از خطوط بدون بالاست در دودههی اخیر درکشورهای اروپایی و شرق آسیا امری رایج و مرسوم گردیده است. از طرفی بکارگیری این سیستم در ایران نیز طی سالهای اخیر به خصوص در بخش خطوط ریلی سبک درون شهری )متروها( با اقبال مناسبی روبرو شده است. با توجه به آنکه انتخاب سیستم خطوط بدون بالاست در کشور بر مبنای تجربه و روش اجرای محدود موجود در این زمینه در کشور صورت می گیرد، با مطالعه و بررسی پارامترهای فنی تاثیرگذار معیارهایی جهت انتخاب و طبقهبندی نوع خط ریلی بدون بالاست از دیدگاه تحلیل و طراحی پرداخته شده تا مهندسین و کارشناسان بتوانند با یک دید کلی، درک مناسبی جهت تحلیل و طراحی انواع خطوط بدون بالاست داشته باشند. در مقاله حاضر تلاش بر آن است که با نگرشی جدید طبقهبندی این سیستم ها بر مبنای روشهای تحلیل و طراحی صورت گرفته و طی آن روشهای مورد نظر در قالب یک الگوریتم مشخص ارائه گردد. در این راستا نحوه ورود به بحث تحلیل و طراحی بر اساس پنج معیار مختلف اعم از: 1( نوع کاربری بصورت خط درون شهری ) LRT ، تراموا و ...( و یا برون شهری و یا خطوط سریع السیر 2( نوع ناوگان به این معنا که در خط مورد نظر نوع ناوگان عبوری، طی سالیان متمادی بهره برداری چگونه است 3(بر حسب محل اجرا و احداث خط ریلی )عملیات خاکی، پل و یا تونل( 4( نوع ساختار و ساختمان خط بدون بالاست اعم از سیستم ریل مدفون، تراورس مدفون و یا غیر مدفون، خط با دال بتنی شناور، خط با دال پیشساخته و یا درجا و ... 5( درجه اهمیت خط به لحاظ ایمنی و نظام بهره برداری بصورت مسافری یا باری است و یا ترکیبی، تنظیم گردیده و مبانی هر یک از معیارهای یاد شده بمنظور استفاده برای مقاصد عملی تشریح شده است

معیار طبقهبندی، خطوط بدون بالاست، تحلیل و طراحی، نوع بارگذاری، انواع خط ریلی