لیلا دیبا - کارشناسی ارشد مهندسی آب و سازه های هیدرولیکی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی،مشهد – ایران
مرتضی خوشایند - کارشناسی ارشد مهندسی زلزله گروه عمران، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد – ایران

یکی از اثرات مهم پس از ساخت سد، مسئله رسوب گذاری در مخازن سدها و کاهش حجم مخازن سدهامی باشد. سد شیریندره در شمال شرقی شهرستان بجنورد در ۶۵ کیلومتری این شهرستان واقع شده است کهیک سد خاکی با هسته رسی است و حجم اولیه مخزن آن در حداکثر تراز سطح آب ۵ / ۹۱ میلیون متر مکعباست. در این تحقیق با استفاده از مدل عددی GSTARS۳.۰ روند رسوبگذاری سد شیرین دره مورد بررسیقرار گرفت. برای واسنجی مدل به کمک دادههای هیدروگرافی سال ۱۳۹۶ مخزن سد شیرین دره، و تغییراتهندسی در مقاطع طولی و عرضی سد به مدت ۶ سال (از سال ۱۳۹۱ - ۱۳۹۶) انجام گرفت. نتایج واسنجینشان داد که رابطه یانگ (۱۹۷۳) مطابقت بهتری با شرایط موجود سد دارد. همچنین آنالیز حساسیت مدلنشان داد که مدل به تعداد لوله جریان و روابط مربوط به ضریب زبری حساس بوده و از این رو ۳ لوله جریانو رابطه مانینگ برای تعیین ضریب زبری به مدل انتخاب گردید. نحوه رسوبگذاری مخزن سد حاصل ازاجرای مدل در پروفیل طولی و تعدادی از مقاطع عرضی ترسیم گردید. مشاهده گردید که در ۲۵۰۰ کیلومتریابتدای مخزن دلتا تشکیل شده و با نزدیکتر شدن به بدنه سد روند رسوبگذاری حالت یکنواختی به خودمی گیرد. نتایج شبیه سازی برای مدت زمان ۵۰ سال نشان داد که پس از گذشت این مدت حدود ۳۲ درصدحجم مخزن از رسوب پر میگردد، به عبارتی به طور متوسط، سالانه حدود ۶۴ / ۰ درصد از حجم مخزنکاسته می شود.

سد شیرین دره، رسوب گذاری، مخزن سد، مدل عددی، GSTARS۳.۰