نگین فلاح حقیقی - استادیار گروه نوآوری و تکنولوژی، پژوهشکده مطالعات فناوری های نوین، سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران، تهران، ایران.
قاسم رمضانپور نرگسی - دانشیار گروه نوآوری و تکنولوژی، پژوهشکده مطالعات فناوری های نوین، سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران، تهران، ایران
غلامحسین عبدالله زاده - دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.
زینب شریفی - دانش آموخته دکترا توسعه کشاورزی، گروه مدیریت توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

برنامه ریزی آمایشی توسعه کشاورزی و تدوین سناریوهای آینده توسعه منطقه­ای در بخش کشاورزی، مستلزم شناخت روند تغییرات در تفاوت­های توسعه کشاورزی بین استان­ها است. از این رو، پژوهش حاضر با هدف تحلیل روند تغییرات توسعه کشاورزی در بین استان­ها انجام شد. به این منظور با تدوین ۴۹ شاخص توسعه کشاورزی و با استفاده از داده­های دو دوره زمانی ۱۳۹۰ و ۱۳۹۸ روند توسعه کشاورزی در ۳۱ استان ارزیابی شد. روش شناسی این تحقیق مبتنی بر ترکیب مجموعه­ای از شاخص­های انفرادی در شاخص ترکیبی نهایی مبتنی بر وزن­دهی به روش تحلیل مولفه­های اصلی و محاسبه انحراف از مقدار بهینه است. در نهایت، به منظور سطح­بندی استان ها از نرم­افزار ArcGIS۱۰.۲ استفاده شد. نتایج نشان داد در هر دو دوره ۱۳۹۰ و ۱۳۹۸، استان های گیلان، فارس، اصفهان، خراسان رضوی و تهران پنج استان اول بودند، در حالی که در سال ۱۳۹۰، به ترتیب استان های سمنان، زنجان، کردستان، هرمزگان و بوشهر و در سال ۱۳۹۸ استان‎های بوشهر، چهارمحال و بختیاری، ایلام، هرمزگان و کهگیلویه و بویراحمد در رتبه های آخر بودند. همچنین، توسعه کشاورزی در اغلب استان ها در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال ۱۳۹۰ کمتر بوده است. بر اساس نتایج سطح بندی استان ها سه سطح توسعه کشاورزی پایین، متوسط و بالا شناسایی شد. بنابراین، لازم است توسعه بخش کشاورزی به خصوص در استان های با سطح توسعه پایین مورد توجه بیشتر سیاست گزاران، برنامه‎ریزان و متولیان توسعه کشور قرار گیرد.

شاخص توسعه کشاورزی, شاخص ترکیبی, روند توسعه, سطح بندی, نابرابری توسعه