حمزه شیرویی - دانش آموخته دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
علی حاتمی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
احسان زیدعلی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
یاسر علیزاده - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

به منظور بررسی اثر سالیسلیک اسید و کودهای زیستی بر عملکرد و اجزای عملکرد چهار رقم نخود در شرایط دیم استان کرمانشاه، آزمایشی در قالب طرح اسپلیت فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال ۱۳۹۷ در مزرعه مرکز جهاد کشاورزی حمیل از توابع شهرستان اسلام آبادغرب اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل سه سطح(بدون مصرف، نیم میلی مولار و یک میلی مولار) محلول پاشی سالیسلیک اسید قبل از گلدهی و کاربرد کود بیولوژیک بصورت بذرمال در چهار سطح (شاهد، فسفات بارور ۲، پتابارور۲ و پتابارور۲  و فسفات بارور ۲) و چهار رقم نخود ( عادل، منصور، آزکان و گوکسو) و بصورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که کلیه صفات کلروفیلa، کلروفیلb، کلروفیل کل، پرولین، پروتئین محلول، کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز در سطح یک درصد تحت تاثیر سالیسیلیک اسید و کودهای زیستی قرار گرفتند. همچنین این صفات بجز صفت سوپر اکسید دیسموتاز نیز تحت تاثیر رقم نیز قرار گرفتند. اثر متقابل سالیسلیک اسید و کودهای زیستی تاثیر معنی داری بر کلروفیلa، کلروفیلb ، کلروفیل کل، پرولین و کاتالاز داشت. بیشترین درصد پرولین و پروتئین های محلول در ترکیب همزمان سالیسیلیک اسید و کودهای زیستی برای رقم عادل بدست آمد. با کاربرد سالیسیلیک اسید یک میلی مولار مقدار پرولین۶/۲۱ درصد نسبت به عدم کاربرد آن افزایش نشان داد. بطوری که بیشترین مقدار پرولین ۰۸۸۴/۰ میلی گرم بر گرم وزن تازه برگ مربوط به تیمار کاربرد یک میلی مولار سالیسیلیک اسید بود.  همچنین بیشترین میزان آنزیم کاتالاز در تیمار عدم مصرف کودهای زیستی (۲۹۳۷/۰  واحد آنزیم به ازای هر میلیگرم پروتئین)  و کمترین مقدار مربوط به مصرف توام فسفات بارور۲+پتابارور۲ (۲۲۹۰/۰ واحد آنزیم به ازای هر میلیگرم پروتئین) بود. به طوری که میزان آنزیم کاتالاز در تیمارهای کاربرد کودهای زیستی نسبت به تیمارهای مصرف کود، ۲۲درصد کمتر بود. بنابراین می توان اظهار داشت که استفاده همزمان از سالیسیلیک اسید و کودهای زیستی باعث افزایش فعالیت های فیزیولوژیکی مذکور میشوند. انچه که از نتایج مشهود است این است که کاربرد توام سالیسیلیک اسید و کودهای زیستی بیشترین عملکرد را نسبت به مصرف جداگانه تیمارهای اعمال شده دارا بود.

پروتئین های محلول, پرولین, سوپراکسید دیسموتاز, فسفات بارور۲, کاتالاز