سحر اختیاریان - دانشجوی کارشناسی ارشد فیزیک و حفاظت خاک &#۰۳۹;گروه علوم و مهندسی خاک- دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی- دانشگاه لرستان خرم آباد- ایران
سیما محمدی - گروه علوم و مهندسی خاک- دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی-دانشگاه لرستان - خرم آباد- ایران
افسانه عالی نژادیان بیدآبادی - گروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی-دانشگاه لرستان- خرم آباد- ایران

اگرچه استفاده از کود در خاک های فقیر جهت افزایش حاصلخیزی خاک و رشد بهینه گیاهان امری ضروری است، اما در سال های اخیر استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی باعث آسیب های زیست محیطی فراوانی شده است. به همین جهت تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر دو نوع ماده اصلاح کننده آلی (پوسته برنج) و معدنی (زئولیت کلینوپتیلولیت) بر برخی ویژگی های خاک در سال ۱۳۹۹ در گلخانه دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل اصلاح کننده-های آلی با سه سطح (یک، سه و پنج درصد وزنی)، معدنی با سه سطح (سه، پنج و ده درصد وزنی) و تیمار شاهد و سه زمان مختلف انکوباسیون (۳۰ (شاهد)، ۶۰ و ۹۰ روز) بودند. قبل از شروع سه زمان مذکور، یک ماه انکوباسیون برای به تعادل رسیدن مواد اصلاحی و خاک نیز اعمال شد. نتایج نشان داد که کاربرد هر دو اصلاح کننده باعث افزایش معنی دار میانگین وزنی قطر خاکدانه ها، تخلخل، رطوبت وزنی، هدایت الکتریکی، اسیدیته، نیتروژن کل، نسبت کربن به نیتروژن و تنفس میکروبی نسبت به شاهد شد. تیمار ۵ درصد وزنی پوسته برنج باعث افزایش معنی دار میانگین وزنی قطر خاکدانه ها (۷/۲۶ درصد) نسبت به شاهد شد، اما اثر کاهشی روی جرم مخصوص ظاهری و آب گریزی نسبت به تیمار شاهد نشان داد. آب گریزی تیمار ۱۰ درصد وزنی زئولیت و ۳ درصد وزنی پوسته برنج حدود ۸/۳۷ درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. با گذشت زمان میزان جرم مخصوص ظاهری، تخلخل، هدایت الکتریکی، کربن آلی، نیتروژن کل و تنفس میکروبی روند کاهشی داشت، اما زمان بر اسیدیته و نسبت کربن به نیتروژن خاک اثر افزایشی داشت. نسبت کربن به نیتروژن در دوره انکوباسیون ۶۰ و ۹۰ روز نسبت به شاهد، به ترتیب به میزان ۰۴/۷ و ۳۲/۱۷ درصد افزایش معنی دار داشته است. نتایج آنالیز داده ها نشان داد که تاثیر زمان بر آب گریزی، میانگین وزنی قطر خاکدانه ها و رطوبت وزنی معنی دار نگردید.

اصلاح کننده های خاک, حفاظت خاک, پایداری خاکدانه, زمان انکوباسیون