ملیحه بایرام - دانشجوی کارشناسی ارشد منابع آب، گروه مهندسی آب، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین
اصغر عزیزیان - استادیار گروه مهندسی آب/ دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

برآورد صحیح رواناب برای تصمیم گیری در خصوص پروژه های منابع آب از اهمیت بالائی برخوردار است. یکی از راه­های تخمین رواناب، استفاده از مدلهای هیدرولوژیکی مفهومی می­باشد. علت استفاده از چنین مدلهایی در بسیاری از مطالعات، ساختار نسبتا ساده و تعداد داده­های ورودی کم آنها می­باشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی عملکرد مدل بارش-رواناب مفهومی Sacramento در شبیه­سازی رواناب خروجی از حوضه آبریز شاپور و نیز تعیین مناسب­ترین داده بازتحلیل شده جهت تخمین تبخیروتعرق در بازه مطالعاتی می­باشد. در پژوهش حاضر از نتایج چهار مدل باز تحلیل شده HBV-SIMREG، ORCHIDEE، PCR-GLOBW ،WATERGAP۳ و W۳RA جهت برآورد سری زمانی تبخیروتعرق که یکی از مهمترین ورودی­های مدل Sacramento می­باشد، استفاده شده است. همچنین برای تخمین متوسط وزنی بارش در سطح حوضه، از داده­های بارش روزانه ثبت شده در ایستگاه های باران سنجی موجود در بازه مطالعاتی و روش Thiessen استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که داده­های تبخیروتعرق بدست آمده از بیشتر مدلهای بازتحلیل شده مذکور، منجربه عملکرد مناسب مدل بارش-رواناب Sacramento در شبیه­سازی دبی جریان روزانه می­شود. هرچند لازم به ذکر است که عملکرد داده­های W۳RA، WATERGAP۳ و PCR-GLOBW در هر دو مرحله واسنجی و صحت­سنجی نسبت به دیگر داده­ها از کارائی به مراتب بیشتری برخوردار می­باشند. مقادیر شاخص آماری NSE برای سه مدل برتر در دو مرحله واسنجی و صحت­سنجی به ترتیب همواره بالاتر از ۸۷/۰ و ۶۰/۰ می­باشد. همچنین نتایج بدست آمده بر اساس داده­های W۳RA نشان داد که میزان خطای مدل Sacramento در تخمین حجم رواناب و دبی­­های اوج سیلاب به کمترین مقدار خود می­رسد. میزان خطای مدل در برآورد دبی اوج سیلاب و حجم رواناب در صورت استفاده از داده­های W۳RA به ترتیب کمتر از ۱۱ و ۱۵ درصد می­باشد. در یک جمع­بندی کلی می­توان چنین عنوان نمود که داده­های بدست آمده از مدلهای بازتحلیل شده می­تواند به عنوان یک داده مکمل و حتی جایگزین به ویژه در حوضه­های فاقد آمار و یا آمار ناکافی برای استفاده در مطالعات منابع آب و شبیه­سازی رواناب مدنظر محققین قرار گیرد.

مدل بارش رواناب, یکپارچه, سنجش از دور, منابع آب, سیلاب