الهام ریزه بندی - گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
عطااله خادم الرسول - استادیار گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز،اهواز، ایران
مهدی تقوی زاهد کلائی - گروه شیمی- دانشکده علوم- دانشگاه شهید چمران اهواز- اهواز- ایران

فرسایش بادی از بارزترین عوامل تخریب خاک در مناطق خشک و نیمه خشک است. استفاده از خاکپوش یکی از راهبردهای مدیریتی برای حفاظت سطح خاک و کنترل فرسایش بادی است. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر خاکپوش‎های تولیدی نوترکیب آلی و معدنی بر ویژگی‎های فیزیکی و هیدرولیکی خاک در منطقه کوپال استان خوزستان انجام شد. این خاکپوش‎ها شامل خاکپوش آلی (O) در سه سطح O۱، O۲ و O۳ با نسبت‎های ترکیبی از زغال‎زیستی باگاس نیشکر، ژلاتین و صمغ عربی، خاکپوش معدنی (M) در دو سطح M۱ و M۲ از خاکپوش MNF و خاکپوش هیدروژل نانوسیلیس (H) در دو سطح H۱ و H۲ از هیدروژل نانوسیلیس بودند که در کرت‎های فرسایشی به ابعاد ۵۰×۳۰ سانتی‎متر، از اردیبهشت تا مرداد ماه سال ۱۳۹۹ اعمال شدند. سپس در هر کرت پروفایل‎متر نصب شد. ارزیابی‎ها نشان داد بعد از گذشت چهار ماه، استفاده از خاکپوش‎ها اثر معنی‎داری در بهبود ویژگی‎های فیزیکی و هیدرولیکی خاک داشتند. تیمارهای O۳ و O۲ بیش‎ترین اثر را بر افزایش MWD خاک، به ترتیب با مقادیر ۴۹/۲ میلی‎متر و ۴۵/۲ میلی‎متر نشان دادند. کربن آلی خاک (SOC) از ۲/۰ درصد در تیمار شاهد به ۹۲/۰ درصد در تیمار O۳ افزایش یافت. کم‎ترین اثر در تیمار H۱ با ۵/۰ درصد SOC مشاهده شد. بیش‎ترین میزان نگه‎داشت رطوبت در خاک در تمام نقاط رطوبتی مربوط به تیمار O۳ بود. به علاوه میزان خاک هدر رفته با کم‎ترین مقدار در تیمار O۳ t/km.y) ۱۴۹۰) مشاهده شد و بیش‎ترین میزان آن مربوط به تیمار شاهد (t/km.y ۶۰۲۸) بود. ماده‎آلی موجود در خاکپوش‎ها به دلیل دارا بودن اثر اتصال‎دهندگی، قادر به بهبود و افزایش فرآیند خاکدانه‎سازی و کاهش تلفات خاک می‎شود. به‎طور کلی خاکپوش آلی دارای اثرات چسبانندگی و زره‎دار کردن سطح خاک است. پیشنهاد می‎شود اثر افزودنی‎های نوظهور حاصل از مواد تبدیلی مانند بازانیت در خاک‎های حساس به فرسایش در مقیاس عرصه‎ای نیز ارزیابی شود.

اثر زره ‎دار کردن, پروفایل‎متر, خاکپوش, کرت‎های فرسایشی, ویژگی‎های هیدرولیکی