نسرین صراف زاده - گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
کامران داوری - گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
علی نقی ضیایی - علوم ومهندسی آب، دانشکده کشاورزی،دانشگاه فردوسی مشهد
حسین انصاری - استاد گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

برای انتخاب الگوی کشت مناسب با این هدف که بتوان ضمن حداکثرسازی درآمد کشاورز، پایداری و ثبات در تولید داشته باشیم، نمی توان تنها به مباحث اقتصادی یک ساله بسنده کرد، بلکه مسائلی نظیر مقابله با علف های هرز، مقابله با آفات و بیماری ها و حاصلخیزی خاک در بلند مدت باید مورد توجه قرار گیرد. روشی که کشاورزان به صورت سنتی بکار می گیرند و حتی امروزه نیز کاربرد دارد، تناوب زراعی است. با این وجود معمولا تناوب زراعی در بهینه سازی الگو کشت در نظر گرفته نمی شود. در این پژوهش، اثر تناوب کشت بر عملکرد محصول و میزان سود قابل حصول (به عنوان اقدام مدیریتی تاثیرگذار) از واحد زراعی توسط یک معادله ارزشیابی مورد بررسی قرار گرفته است. به منظور احتساب تناوب زراعی به عنوان یک عامل در معادله بهینه سازی، روشی ابتکاری در این مطالعه ارائه شده است. در این روش، ماتریس ضریب تاثیر تناوب کشت، از طریق نظر کشاورز مجرب تکمیل شد. درایه های این ماتریس، ضرایب تاثیر کشت هر محصول پس از محصول دیگر را نشان می دهد. همچنین برای بررسی اثر تناوب، مطابق با نظر کشاورزان، ۷ تناوب مختلف با محصولات گندم، سیب زمینی، ذرت دانه ای، جو و آیش مورد مطالعه قرار گرفت. منطقه مورد مطالعه نیز شبکه آبیاری و زهکشی شاوور در استان خوزستان می باشد. نتایج حاصل از بررسی اثر تناوب نشان داد، در تناوب های مختلف میزان عملکرد گندم تا ۹.۶%، ذرت دانه ای تا ۳.۳% و جو تا ۱۱.۴%  افزایش داشته که بر سود حاصل از واحد زراعی افزوده می شود. همچنین در بررسی تناوب برتر با سایر تناوب ها، نتایج نشان داد وجود آیش در تناوب و بکارگیری تناوب مناسب با گیاهان انتخابی، امکان افزایش سودآوری واحد زراعی را ایجاد می کند.

تناوب کشت, سود اقتصادی, مدل شبیه سازی آب-عملکرد AquaCrop