فرجاد ناطقی - دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
ابراهیم توفیق - مدرس مدعو گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد واحد تهران شمال

مقاله حاضر به بررسی جامعه شناختی اهتمام روشنفکران در ساخت نخستین دولت مدرن در ایران پرداخته است. به گونه ای که امکان تحلیل تاریخی مقوله روشنفکری را در دوران مشروطه از سال ۱۲۸۵ تا ۱۳۰۵ به دست می دهد. ارتباط گفتمان های سیاسی روشنفکران با مناسبات قدرت به شیوه ای فوکویی تحت تحلیل تبار تاریخی قرار گرفته است. نتیجه بررسی ها در این مقاله نشان می دهد که معرفت های متفاوت شکل گرفته در هر گفتمان و کردارهای گفتمانی ناشی از آنها در درون مناسبات قدرت، زمینه های چرخش گفتمان های روشنفکری به گفتمان های بوروکراتیک و به دنبال آن تغییر نظام سیاسی را در نوعی عدم استمرار تاریخی فراهم آورده است.

گفتمان روشنفکری, گفتمان بوروکراتیک, استراتژی نیروها, رویکردهای سیاسی, انگاره دانایی, گسست تاریخی, نقش روشنفکران