مرضیه براتی زانیانی - گروه علوم و مهندسی خاک. دانشکده کشاورزی. دانشگاه شهرکرد.شهرکرد. ایران
علیرضا حسین پور - گروه علوم و مهندسی خاک. دانشکده کشاورزی.دانشگاه شهرکرد.شهرکرد. ایران
محمدحسن صالحی - گروه علوم و مهندسی خاک. دانشکده کشاورزی. دانشگاه شهرکرد. شهرکرد. ایران

سرعت رهاسازی پتاسیم غیر تبادلی، نقش مهمی در عرضه پتاسیم تبادلی برای گیاهان، به خصوص در خاک های محتوی کانی های پتاسیم دار از جمله فلدسپارها و میکاها دارد. مطالعه ای در مورد سرعت آزاد شدن پتاسیم غیر تبادلی تحت تاثیر کاتیون ها در خاک های آهکی استان چهارمحال وبختیاری انجام نشده است، بنابراین هدف از این پژوهش بررسی تاثیر کاتیون های کلسیم و آمونیوم (از دو منبع کلرید کلسیم و کلرید آمونیوم) بر سرعت رهاسازی پتاسیم غیر تبادلی در ۱۰ خاک آهکی بود. نمونه های خاک اشباع با کلسیم به روش عصاره گیری متوالی و با استفاده از کلرید کلسیم و کلرید آمونیوم ۰۱/۰ مولار در دمای ۱±۲۵ درجه سانتی گراد به مدت ۲ تا ۲۰۱۷ ساعت عصاره گیری شدند. نتایج نشان داد، نمودارهای مقدار تجمعی پتاسیم غیر تبادلی آزاد شده در زمان ۱۶۸ ساعت ناپیوستگی در شیب را نشان دادند؛ بنابراین نمودارها به دو بخش، شامل مرحله اول (۱۶۸-۲ ساعت) و مرحله دوم (۲۰۱۷-۱۶۸ ساعت) تقسیم شد. نتایج نشان داد که مقدار پتاسیم غیر تبادلی آزادشده در خاک های موردمطالعه در مرحله اول در عصاره گیرهای کلرید کلسیم و کلرید آمونیوم ۰۱/۰ مولار به ترتیب در دامنه ۳۳/۲۲۰-۵۰/۹۶ و ۵۰/۵۴۹-۶۷/۱۸۹ و در مرحله دوم به ترتیب در دامنه ۳۳/۳۹۱-۶۷/۱۷۲ و ۰/۷۴۸ – ۶۷/۳۲۰ میلی گرم بر کیلوگرم متفاوت بود. بر اساس ضرایب تبیین و خطای استاندارد، پتاسیم غیر تبادلی آزادشده در هر دو مرحله و در هر دو عصاره گیر با استفاده از معادله های مرتبه صفر، الوویچ ساده، تابع توانی و انتشار پارابولیکی توصیف شد. همچنین، معادله تابع توانی در هر دو عصاره گیر قادر به توصیف رضایت بخش سرعت آزادسازی پتاسیم غیر تبادلی بود. ضرایب سرعت آزاد شدن پتاسیم در خاک های مختلف متفاوت بود. استفاده از معادلات رگرسیونی چند متغیره در هر دو مرحله آزادسازی پتاسیم و در هر دو عصاره گیر نشان داد که میزان آزاد شدن پتاسیم غیر تبادلی در خاک ها به غلظت پتاسیم غیر تبادلی، غلظت پتاسیم تبادلی و ظرفیت تبادل کاتیونی خاک بستگی داشت.

آزادشدن, پتاسیم غیرتبادلی, کاتیون ها, معادله های سینتیکی