علی سعدیان - گروه مهندسی و مدیریت منابع آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
حسین شفیع زاده مقدم - گروه مهندسی و مدیریت منابع آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

حوضه کرخه یکی از مهم­ترین حوضه­های آبریز ایران از نظر مدیریت منابع آب و اراضی کشاورزی می­باشد جاییکه بزرگترین سد خاکی ایران و خاورمیانه در آن قرار گرفته است. تغییرات کاربری اراضی در این حوضه از اهمیت استراتژیک زیادی برخوردار است چرا که به­عنوان سبد غذایی ایران محسوب می­شود. در تحقیق حاضر، با استفاده از تصاویر ماهواره­ای لندست و روش طبقه­بندی جنگل تصادفی در پلتفرم گوگل ارث انجین، تغییرات کاربری اراضی حوضه کرخه در سال­های ۱۹۹۰ و ۲۰۲۰ استخراج و بررسی شده است. در این بررسی، تغییرات ۱۱ کلاس جنگل، درختچه­زار، مرتع، کشاورزی آبی، کشاورزی دیم، باغ، زمین بایر، پهنه آبی، تالاب، شهری و پوشش گیاهی ساحلی مورد ارزیابی قرار گرفته است که بیشترین مساحت منطقه را کلاس­های مرتع و بایر در بر می­گیرند. در این تحقیق، فرآیند طبقه­بندی برای هر سین تصویر لندست در حوضه کرخه به­صورت جداگانه انجام گرفته است و در نهایت تمامی سین­ها باهم موزائیک شده است. با استفاده از این روش، اکثر تصاویر موجود در یک سین مورد استفاده قرار می­گیرد و سری زمانی شاخص­های مختص هر کاربری در هر سین برای طبقه­بندی استفاده می­شود که موجب دست­یابی به نتایج دقیق­تر نسبت به روش طبقه­بندی کل منطقه به­صورت یک­جا، می­گردد. نتایج نشان می­دهد مناطق شهری ۱۳۳ درصد، پهنه­های آبی ۱۴۹ درصد، باغ ۱۶۳ درصد، حاشیه رودخانه­ها ۳۹ درصد، کشاورزی آبی ۱۲۲ درصد، تالاب ۱۰ درصد و کشاورزی دیم ۳۴ درصد افزایش داشته، درحالیکه جنگل ۲۲ درصد، زمین­های بایر ۲۰ درصد و درختچه­زار ۲۰ درصد کاهش داشته­اند. در نتیجه، این آمار نشان دهنده گسترش کشاورزی و از بین رفتن زمین­های مرتعی می­باشد. در فرآیند صحت­سنجی تصاویر طبقه­بندی شده، دقت کل و ضریب کاپای به­ترتیب ۹۶% و ۹۵% برای سال ۱۹۹۰ و ۹۴% و ۹۳% برای سال ۲۰۲۰ به دست آمد که این مقادیر نشان دهنده­ی دقت مناسب طبقه­بندی انجام شده و اعتبار نتایج این تحقیق می­باشد.

حوضه آبریز کرخه, کاربری اراضی, گوگل ارث انجین, جنگل تصادفی