پژمان سالاریه - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
مجتبی خوش روش - گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی زارعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران.
رضا نوروز ولاشدی - استادیار هواشناسی کشاورزی، گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
علیرضا کیانی - بخش تحقیقات فنی و مهندسی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، گرگان، ایران

با توجه به پیشرفت فناوری و افزایش روزافزون جمعیت در دنیا لزوم شناخت و توجه به پدیده تغییر اقلیم امری اجتناب ناپذیر است. هدف از پژوهش بررسی تغییرات عملکرد گیاه ذرت برای سال های آتی در شهرستان گرگان به همراه تغییر تاریخ کشت می­باشد. در این پژوهش با استفاده از مدل گیاهی WOFOST در شهرستان گرگان بر اساس تیمارهای مختلف کم­آبیاری و تاریخ های مختلف کشت به بررسی عملکرد دانه گیاه ذرت سینگل کراس دیر رس برای شرایط آینده پرداخته شد. تیمارهای آبیاری شامل ۱۰۰ درصد (T۱)، ۷۵ درصد (T۲) و ۵۰ درصد (T۳) آب مورد نیاز گیاه می­باشد. به این منظور با کمک مدل آماری SDSM و مدل گردش عمومی جو HadCM۳ برای تمام سناریوهای گزارش پنجم ریزمقیاس­نمایی در دو دوره سی ساله آتی (۲۰۵۰-۲۰۲۰ و ۲۰۸۰-۲۰۵۰) انجام شد. برای واسنجی مدل SDSM از داده­های دوره ۱۹۸۰-۱۹۹۵ و برای صحت سنجی از داده­های دوره ۱۹۹۵-۲۰۱۰ استفاده شد. مدل WOFOST توسط داده های اندازه­گیری سال ۱۳۹۱ واسنجی و  بعد از آن برای صحت­سنجی از داده­های سال ۱۳۹۲ استفاده شد. شاخص­های آماری جذر میانگین مربعات خطا (RMSE)، شاخص سازگاری (d)، ضریب کارایی مدل (E)، ضریب تبیین (R۲) و ضریب باقی مانده (CRM) مربوط به شبیه­سازی عملکرد دانه در مرحله واسنجی به­ترتیب برابر ۲۱۷/۰ تن بر هکتار، ۹۷/۰، ۹۴/۰، ۹۳/۰ و ۱۵/۰ و در مرحله صحت­سنجی به­ترتیب برابر ۲۴۱/۰ تن بر هکتار، ۹۸/۰، ۹۳/۰، ۹۶/۰و  ۱۴/۰ به­دست آمد. اعداد به­دست آمده نشان دهنده کارایی خوب مدل WOFOST می­باشد. همچنین برای چهار تاریخ کشت مختلف در سه تیمار  T۱، T۲و T۳ عملکرد گیاه ذرت شبیه سازی شد. در دوره ۲۰۵۰-۲۰۲۰ کم ترین عملکرد در تیمارT۳  تحت سناریوی RCP۸.۵ در تاریخ ۱۲ خرداد به مقدار ۳/۴ تن بر هکتار پیش بینی شد که نسبت به دوره پایه ۸۱/۳۲ درصد کاهش دارد. در دوره ۲۰۸۰-۲۰۵۰ کم ترین عملکرد در تیمارT۳  تحت سناریوی RCP۸.۵ در تاریخ ۱۲ خرداد به مقدار ۳/۳ تن بر هکتار پیش بینی شد که نسبت به دوره پایه ۴۳/۴۸ درصد کاهش دارد. بهترین زمان تاریخ کشت برای گیاه ذرت در شهرستان گرگان ۲ تیر می­باشد که از این نتایج می­توان برای مدیریت بهتر کشت و آبیاری در شهرستان گرگان استفاده نمود.

مدل SDSM, ریزمقیاس نمایی, Hadcm۳, عملکرد دانه