شهرام محمود سلطانی - استادیار موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران
مهرزاد اله قلی پور - دانشیار موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران

برای مقابله با اثرات منفی گسترده کمبود روی بر عملکرد برنج و تندرستی بخش عمده مردمی که برای تغذیه به این محصول وابسته می باشند، یافتن ارقام مقاوم به کمبود روی بسیار ضروری و موثر خواهد بود. بدین منظور آزمایش مزرعه ای طی سال های زراعی ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ در مزرعه ای واقع در روستای پس ویشه شهرستان رشت استان گیلان به صورت کرت­های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل کودپاشی پایه (کاربرد خاکی) کود سولفات روی به عنوان کرت اصلی در دو سطح (۰ و ۲۰ کیلوگرم در هکتار سولفات روی) و رقم به عنوان کرت فرعی در ۲۷ سطح (شامل ارقام محلی و اصلاح شده و لاین های امید بخش) بودند. نتایج نشان داد که افزودن روی  به خاک بر بسیاری از صفات اندازه­گیری شده و اثر متقابل رقم × میزان روی موجود در خاک نیز برای همه صفات به استثنای طول و عرض برگ پرچم معنی دار بود. پایین ترین و بالاترین مقدار جذب روی در اندام های گیاهی در تیمار عدم کاربرد سولفات روی به ترتیب به لاین RI۱۸۴۳۰-۲ (هاشمی × صالح) و رقم کادوس تعلق داشت. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که پایین­ترین و بالاترین جذب روی در اندام­های گیاهی در تیمار کاربرد سولفات روی به ترتیب به دو لاین RI۱۸۴۳۲-۲ (محمدی × صالح) و RI۱۸۴۳۱-۱ (آبجی بوجی × صالح) تعلق داشته و سه رقم یا لاینی که به ترتیب بالاترین جذب روی در اندام های گیاهی را در تیمار کاربرد ۲۰ کیلوگرم در هکتار سولفات روی به خود اختصاص داده­اند عبارتند از لاین های RI۱۸۴۳۲-۲(محمدی × صالح) و RI۱۸۴۳۰-۲۲ (هاشمی × صالح) و رقم اهلمی طارم بودند. نتایج حاصل از تجزیه رگرسیون مکانی (GGE Biplot) نشان داد که در هر دو سطح روی (عدم مصرف و کاربرد ۲۰ کیلوگرم در هکتار سولفات روی ) ارقام گوهر، کادوس و خزر از نظر میزان جذب روی رتبه های ۱ تا ۳ را کسب نمودند. ارقام صالح، دیلمانی، گیلانه و لاین RI۱۸۴۳۰-۱ (هاشمی × صالح) نیز در هر دو سطح روی از رتبه های بالا برخوردار بودند. بنابراین برای آزمایش های آینده می توان از این ارقام به عنوان ارقام یا لاین های مناسب برای رشد در شرایط کمبود روی بهره جست.

برنج, روی, غربال گری, بای پلات, عملکرد دانه