فاطمه جواهری - دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه تربیت معلم تهران
مرتضی حسین زاده - کارشناس ارشد دانشگاه شیراز

همانند سایر کشورها در ایران نیز برخی افراد از هویت جنسی خود راضی نیستند و تلاش می کنند آن را تغییر دهند. هرچند نظام حقوقی جامعه ایران عمل تغییر جنس را (تحت شرایطی) مجاز می داند، افراد تغییرجنس خواه در فرایند تغییر جنس و حتی بعد از آن در زندگی فردی و اجتماعی خود با محدودیت های زیادی روبه رو هستند. این وضعیت موجودی سرمایه اجتماعی و سطح کیفیت زندگی آن ها را کاهش می دهد. نوشتار حاضر با تکیه بر دیدگاه لین که معتقد است کیفیت زندگی نوعی بازگشت سرمایه اجتماعی است، ابتدا میزان سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی جوانان تغییرجنس خواه ایرانی را توصیف می کند، سپس با الهام از دیدگاه لین رابطه میان سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی آن ها را تحلیل می نماید. اطلاعات تحقیق در سال ۱۳۸۷ از طریق روش پیمایش و پرس وجو از ۱۶۸ نفر از افراد تحت پوشش مراکز مختلف سازمان بهزیستی کل کشور گردآوری شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که میانگین سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی پاسخ گویان از میانگین ریاضی مورد انتظار پایین تر است و بین این دو عامل رابطه ای مستقیم وجود دارد. نازل بودن میزان سرمایه اجتماعی تغییرجنس خواهان باعث شده بازگشت در بعد اظهاری سرمایه اجتماعی آن ها یعنی کیفیت زندگی شان تضعیف شود.

هویت جنسی, تغییر جنسیت, سرمایه اجتماعی, کیفیت زندگی