میثاق پرهیزکار - Soil Science Department, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan, Rasht, Iran
محمود شعبانپور شهرستانی - Soil Science Department, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan, Rasht, Iran
محمد رضا خالدیان - Water Engineering Department, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan, Rasht, Iran
حسین اسدی - Soil Science Department, Faculty of Agricultural Sciences, University of Tehran, Karaj, Iran

حداکثر مقدار جدا شدن خاک به دلیل جریان سطحی رواناب، به عنوان ظرفیت جدا شدن خاک نامیده می­شود. مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر کلاس های اندازه ذرات بر ظرفیت جداسازی جریان شیاری (Dc) در حوزه آبخیز سراوان (شمال ایران) انجام شد. برای این منظور، تغییرات Dc در نمونه­های خاک با سه کلاس اندازه ذرات (۰-۱ ، ۱-۲ و ۲-۳ میلی­متر) تحت شرایط آزمایشگاهی از طریق یک فلوم آزمایشی در پنج درجه شیب (۱/۴ تا ۳/۳۸ درصد) و پنج دبی جریان (۲۶/۰ تا ۶۷/۰ لیتر بر متر در ثانیه) با پنج تکرار اندازه­گیری شده است. نتایج نشان داد که ظرفیت جداسازی جریان شیاری در کلاس ۳-۲ میلی متر در مقایسه با سایر کلاس­های اندازه ذرات به طور معنی­داری بالاتر است (p < ۰.۰۵). قدرت جریان واحد به عنوان پیش­بینی کننده بسیار دقیق ظرفیت جداسازی جریان شیاری در زمین جنگلی حوزه آبخیز سراوان بود. فرسایش پذیری شیاری که با استفاده از رابطه Dc و تنش برشی جریان آب محاسبه شد، کم ترین مقدار را در کلاس ذرات ۱-۰ میلی متر داشت. به طور کلی، این مطالعه تایید کرد که ذرات با اندازه بزرگتر از ۲ میلی متر روی شیب های تند بیش تر در معرض فرسایش و جدا شدن از طریق رواناب سطحی در اکوسیستم های محیطی حساس مانند پارک جنگلی سراوان در بخش شمالی ایران هستند.

Forest ecosystem, shear stress, Soil erosion, Unit Stream Power