فاطمه پرویزنیا - Department of Soil Science, Faculty of Agricultural Engineering & Technology, College of Agriculture & Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
بابک متشرع زاده - Soil Science Department, University of Tehran, Karaj, Iran
حسین میر سیدحسینی - Department of Soil Science, Faculty of Agricultural Engineering & Technology, College of Agriculture & Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
سید مجید موسوی - Soil and Water Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization

عنصرکارایی از مهم­ترین ویژگی­های ارقام مختلف گیاهی برای مدیریت تغذیه و مصرف کود در گیاهان است. این پژوهش با هدف بررسی سیلیسیم­کارایی ارقام مختلف ذرت در یک خاک آهکی تحت شرایط گلخانه‎ای طراحی و اجرا شد. تیمارها شامل پنج رقم ذرت (سینگل­­کراس­های ۴۰۰ (ksc۴۰۰)، ۴۱۰ (ksc۴۱۰)، ۷۰۴ (ksc۷۰۴)، ۷۰۵ (ksc۷۰۵)، ۷۰۶ (ksc۷۰۶)) و دو سطح سیلیسیم (صفر و ۱۰۰ میلی­گرم سیلیسیم بر کیلوگرم خاک از منبع سیلیکات پتاسیم) بود، که به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی اجرا گردید. پس از گذشت هشت هفته از دوره رویشی، گیاهان برداشت و فاکتورهایی نظیر وزن خشک اندام هوایی و ریشه، سطح برگ، حجم و سطح ریشه و مقدار جذب سیلیسیم گیاه اندازه­گیری شد. شاخص­های عنصرکارایی شامل کارایی جذب و مصرف سیلیسیم ارقام مختلف محاسبه گردید. در بین ارقام تیمار ksc۷۰۶ با عملکرد  g۵۴/۱۴ و وزن ریشه  g۷/۶ و سطح برگ mm۲ ۱۷۳۷۰۰ و سطح ریشه mm۲ ۱۸۵۱۸۵ از لحاظ خصوصیات مورفولوژیکی بهترین نتایج را داشت و رقم ksc۴۱۰ نیز با عملکرد  g۰۳/۱۰ و وزن ریشه g ۲۵/۵ و سطح برگ mm۲۱۴۷۹۰۰ و سطح ریشه mm۲ ۱۳۶۲۸۴ کمترین خصوصیات مطلوب را نسبت به تیمار شاهد نشان داد. افزایش عملکرد ارقام نسبت به تیمار شاهد به صورت: ksc۴۰۰ (۷/۲۰%)، ksc۷۰۶ (۸/۱۷%)، ksc۴۱۰ (۲/۹%)، ksc۷۰۴ (۹/۸%) و ksc۷۰۵ (۸/۴%) بود. بیشترین کارایی جذب سیلیسیم در رقم ksc۷۰۶ (۷/۸۵%) و کمترین آن در ksc۷۰۴ (۹/۵۸%)، و بیشترین کارایی مصرف سیلیسیم در ksc۷۰۵ (۵۲/۱۲%) و کمترین در  ksc۴۰۰ (۴۴/۵%) بود. با توجه به افزایش سطح  سیستم ریشه­ای در تیمار حاوی سیلیسیم نسبت به شاهد، و اثرات سیلیسیم بر جذب و انتقال بیشتر عناصر غذایی از خاک به اندام هوایی، افزایش عملکرد گیاه مشهود است. بر­این­اساس، توصیه می‎شود توسعه کاشت گیاهان عنصر­کارا با هدف مدیریت مصرف نهاده­ها، حاصل­خیزی خاک و اهداف کشاورزی پایدار مورد توجه قرار گیرد.

Silicon, Efficient silicon, absorption, Absorption Efficiency, Maize cultivars