محمدرضا طالبان - استادیار گروه جامعه شناسی انقلاب پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی

فرضیات علی، به صورت شرط لازم و/یا کافی، برای تئوریها و تحقیقات تجربی در علوم اجتماعی اهمیت بسزایی دارند. با اینهمه، برای بسیاری از دانشمندان علوم اجتماعی، زبان شرط لازم/ شرط کافی مغایر با زبان علوم اجتماعی متعارف و متداولاست، چون متضمن آن است که (۱شرط لازم/ شرط کافی فقط به صورت دوشقی یعنی »وجود/ عدم« یا »حضور/ غیاب«مطرح شود و (۲فقط یک مورد ناسازگار بتواند فرضیه شرط لازم/ شرط کافی را ابطال کند.در این مقاله نشان داده شده است که با به کارگیری مجموعه های فازی میتوان بر این مشکلات روششناختی فائق آمد. درحقیقت، مجموعه های فازی این امکان را به پژوهشگران  میدهند که درجه و میزانی را که یک شرط لازم/ شرط کافی حضوردارد برآورد کنند. همچنین، با استفاده از معیارهای احتمال گرایانه در تحلیل فازی، محققان میتوانند تصادفی یا اتفاقی بودنرخدادها و خطا را در وارسی و ارزیابی فرضیات شرط لازم/ شرط کافی وارد کنند.

فرضیات علی, شرط لازم, شرط کافی, تئوری مجموعه ها, مجموعهه ای فازی, آزمون فرضیه