بررسی عقلانیت ارزش شناختی و چگونگی حصول آن در اندیشه ماکس وبر"تجزیه و تحلیل منطقه خاکستری"
عنوان مقاله: بررسی عقلانیت ارزش شناختی و چگونگی حصول آن در اندیشه ماکس وبر"تجزیه و تحلیل منطقه خاکستری"
شناسه ملی مقاله: JR_JSI-20-3_002
منتشر شده در در سال 1398
شناسه ملی مقاله: JR_JSI-20-3_002
منتشر شده در در سال 1398
مشخصات نویسندگان مقاله:
غلامرضا جمشیدیها - عضو هیات علمی دانشگاه تهران
زینب نادی - دانشجوی دکترای دانشگاه تهران
خلاصه مقاله:
غلامرضا جمشیدیها - عضو هیات علمی دانشگاه تهران
زینب نادی - دانشجوی دکترای دانشگاه تهران
مقوله عقلانیت به همراه موضوعات فراورده آن، از فراخ ترین چالشگاه فکری عصر مدرن است. بنا به قول نظریهپردازان، تمامی هم عقلانیت که از ویژگیهای برجسته دنیای نوین است یر حسن تدبیر حیات استوار است. آنچه مسلم است بر سر بحث عقلانیت اتفاق آرا وجود نداشته و هر متفکری از ظن خود نوع یا انواعی از آن را یار بی مثل و مانند و تدبیر برای حسن جریان حیات آدمی میپندارد. از جمله متفکرانی که در مبحث عقلانیت نظریهپردازی کرده است ماکس وبر است که بیش از از پیش با مبحث عقلانیت ابزاری شناخته شده، در حالی که وبر به حق یکی از جمله نظریهپردازان معرفی عقلانیت ارزششناختی است. مقاله حاضر با استفاده از روش پژوهش اسنادی به بررسی دیدگاه وبر در خصوص عقل و ارتباط آن با ارزش یا همان عقلانیت ارزششناختی پرداخته و چگونگی حصول آن را مورد واکاوی قرار داده. نتایج حکایت از آن دارد که از نظر وبر هنگامی که جهتگیریهای ارزشی درون یک عقلانیت ذاتی خواه در قلمرو اخلاقی باشد و خواه در قلمروهای دیگر، شانیت عقلانیت نظری را پیدا میکند و جامعیت و یکپارچگی درونیشان افزایش مییابد. در نهایت عقلانی شده و به تدریج ارتباطی منسجم با یکدیگر مییابند و به طور سلسله مراتبی در ذیل ارزشی نهایی قرار گرفته و تبدیل به جهانبینی های عرفی یا دینی میشوند. در چنین شرایطی عقلانیت ارزششناختی محقق شده و عمل و کنش بر این مبنا صورت میگیرد، از نظر وبر، در حقیقت تنش میان قلمروهای مختلف تحت الشعاع تضاد و ستیزه بین دو نوع عقلانیت ابزاری و ارزششناختی و در نهایت تقابل میان دین و دنیاست.
کلمات کلیدی: تقابل دین و دنیا, جهتگیرهای ارزشی, جهان بینی, عقلانیت ارزش شناختی, عقلانیت ذاتی و نظری, قلمرو ارزشها
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/1659075/