حسین پورصیامی - پژوهشگاه صنعت نفت

در حال حاضر مدل پسی کاربرد زیادی در تشخیص و محاسبه کربن آلی سنگ های مادر پیدا کرده است. این مدل از همپوشانی لاگ های تخلخل و لاگ مقاومت ویژه استفاده می کند. در سنگ های فقیر اشباع از آب این دو لاگ با یکدیگر موازی و می توانند بر روی هم قرار داشته باشند، اما در سنگ های مخزنی هیدروکربن دار و سنگ های غیر مخزنی غنی از ماده آلی جدایشی بین این دو لاگ اتفاق میافتد که متناسب با غنی شدگی آلی است. یکی از مهمترین قسمت های کار با مدل پسی تعیین خط مبنا است چون با تعیین صحیح خط مبنا می توان مقدار کربن آلی کل(TOC) را بدرستی برآورد کرد. در سال ۲۰۱۲ طرح ارزیابی مخازن نفت و گاز کشف نشده و مخازن قابل بازیافت در سنگ مادرهای بخش تحتانی ژوراسیک تا کرتاسه تحتانی ایالت آلاسکای امریکا انجام و در نبود داده های ژئوشیمی آلی و برای تعیین قابلیت هیدروکربن زایی شیل ها، روش اصلاحی براساس لاگ های چاه پیمایی ارائه شد. در این روش به جای تعیین خط مبنا و محاسبه logRΔ از پارامترهای ΔDTX و  استفاده شده است. در این مقاله برای تعیین کربن آلی کل یا TOC از داده های دو ناحیه مختلف واقع در جنوب غرب ایران بهره برداری شد و در مرحله بعد به جای پارامتر logRΔ از پارامتر جدید  در مدل پسی استفاده گردید. مقایسه TOC حاصل از این روش با TOC به دست آمده از داده های آزمایشگاهی نشان داد که درستی و دقت این روش نسبت به مدل پسی بیشتر است. در این مقاله بدلیل محرمانه بودن داده ها، تنها نتایج پژوهش انجام شده اعلام می شود.

کربن آلی کل, سنگ مادر, لاگ چاه پیمایی, مدل پسی