محمدرضا کهنسال - Professor, Department of Agricultural Economics, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
بهاره زندی دره غریبی - Ph.D. Student in Agricultural Economics, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
میثم حداد - Ph.D. Student in Economics, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran and expert in National Statistics, Statistics Center of Iran

با توجه به افزایش روزافزون تقاضای گندم به عنوان نهاده تولید در کشورهای درحال توسعه و ضروری بودن این محصول در سبد خانوار، الگوسازی صحیح تابع تقاضای گندم و تعیین عوامل موثر برای برنامه ریزی و همچنین پیش بینی برای تامین به موقع با هزینه­های کم اقتصادی و اجتماعی، دارای اهمیت زیادی است. در این مطالعه با استفاده از مفهوم روند ضمنی و ایجاد یک مدل- فضا حالت، با به کارگیری الگوریتم کالمن فیلتر، تقاضای گندم با تاکید بر ترجیحات مصرف کننده به عنوان نهاده تولید (تقاضای مشتق شده) برای دوره زمانی ۱۳۹۵-۱۳۶۱ برآورد شد. نتایج حاکی از غیر هموار و غیرخطی بودن روند ضمنی (ترجیحات مصرف کننده) است. کشش­های قیمتی و درآمدی تقاضای مشتق شده گندم کمتر از یک به ترتیب ۰۲۷۰/۰- و ۲۱۴۸/۰ برآورد گردید؛ بنابراین ازیک طرف گندم به عنوان یک محصول ضروری با درجه ضروریت بالا شناسایی شد و از طرف دیگر بنظر می رسد سیاست­های قیمتی و درآمدی برای کاهش مصرف، کارایی لازم را ندارند؛ بنابراین با توجه به ترجیحات مصرف کننده و ضروری بودن این محصول در سبد خانوار، سیاست  مصرف درست، پیشنهاد می­شود. افزایش راندمان در صنایع تبدیلی از جمله راهکارهای مصرف درست و کاهش تقاضای روزافزون این محصول است. نتایج حاصل از پیش بینی (در سال ۱۴۰۱ مقدار پیش بینی شده ۴۸/۲۴ میلیون تن) با لحاظ ترجیحات مصرف­کننده در الگو روند افزایش تقاضای گندم را نشان می­دهد. ازاین رو مدیران و برنامه­ریزان لازم است با اتخاذ تصمیماتی ازیک طرف تقاضا را کاهش داده و از طرف دیگر گندم موردنیاز برای صنایع تبدیلی را تامین کنند.

Derived Demand, Wheat demand forecast, Consumer preferences, Kalman Filter algorithm, State-Space