محسن صدیقی مقدم - Graduate PhD. Azad University, Science and Research Branch, Faculty of Agricultural Sciences and Food Industries, Department of Economics and Agricultural Extension and Education, Tehran, Iran
سید محمود حسینی - Professor, Department of Agricultural Department of Agricultural Extocsion and Education, University of Tehran, Karaj, Iran
سید جمال فرج الله حسینی - Associate Professor, Department of Agricultural Development, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

مدیریت پایدار منابع آبی کشوری همچون ایران که به صورت تاریخی از کم آبی رنج می برد از اهمیت زیادی برخوردار است. مدیریت پایدار در مورد ساختارهای تاریخی بهره برداری از منابع آب که شاخص ترین آن قنات می باشد خصوصا در فلات مرکزی ایران بسیار ضروری به نظر می رسد. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف شناسایی راهکارهای مدیریت بهره برداری پایدار از منابع آب از قنوات استان یزد انجام گرفت. تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و به صورت پیمایشی انجام پذیرفت. جامعه آماری شامل کشاورزان بهره بردار مستقیم از قنوات استان یزد (N=۳۰۶۶۲) بود که ۲۸۰ نفر از آن ها به صورت تصادفی با انتساب متناسب با بهره گیری از فرمول کوکران به عنوان نمونه انتخاب شدند. روایی ابزار تحقیق که پرسشنامه محقق ساخته بود با استفاده از پنل متخصصان و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تایید شد. تحلیل داده ها از دو روش آمار توصیفی و آمار استنباطی (تحلیل عاملی و تحلیل مقایسه ای ناپارامتری) با بهره گیری از نرم افزار SPSS۲۱ انجام شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی راهکارهای مدیریت بهره برداری پایدار آب نشان داد که شش دسته راهکارهای قانونی-حمایت، فنی- تولیدی، تحقیقاتی-آموزشی و ترویجی، مشارکتی و حفظ دانش بومی، تنوع درآمدی و زیست محیطی توانستند ۶۴۵/۷۰ درصد واریانس کل را تبیین کنند. همچنین با بهره گیری از آزمون مقایسه ای ناپارامتری یو-من ویتنی مشخص شد که از دید کشاورزان، تقریبا در تمام راهکارهای مدیریت پایدار قنوات مورد بررسی میزان اجرا از میزان اهمیت آنها به طور معنی داری کمتر است. یافته های حاصل از پژوهش، پیشنهاداتی به برنامه ریزان و مدیران در جهت بهبود وضعیت مدیریت پایدار قنوات در کشور ارائه داد.

water resources, Qanats, Drought, Yazd province