نرگس کفایتی - دانشجو دکترا، گروه آبیاری ، دانشکده مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
خلیل قربانی - دانشیار، گروه آبیاری ، دانشکده مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
غلامحسین عبدالله زاده - دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده مدیریت کشاورزی- دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان- گرگان، ایران

اگرچه ابزارهای زیادی مبتنی بر شاخص برای ارزیابی آسیب­پذیری کشاورزی در دهه­های گذشته توسعه یافته است، اما تلاش قابل توجهی برای اعتبار سنجی آنها انجام نشده است. بنابراین، این مطالعه با هدف شناسایی و اعتبارسنجی شاخص های مناسب برای ارزیابی آسیب پذیری مناطق کشاورزی در شرایط خشک سالی در استان گلستان انجام شده است. در مرحله اول با بررسی ادبیات موضوع در زمینه آسیب پذیری در شرایط خشک سالی تعداد ۶۴ شاخص در سه بعد "در معرض قرار گرفتن"، "حساسیت" و "سازگاری" تدوین و انتخاب شد. به­منظور اعتبارسنجی در معرض قضاوت ۳۰ کارشناس خبره که از میان اعضای هیات علمی گروه های مهندسی آب، زراعت و اصلاح نباتات، ترویج و آموزش کشاورزی و اقتصاد کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع­طبیعی گرگان و کارشناسان شرکت مهندسین فعال در زمینه آب انتخاب شده بودند، قرار گرفت. به ­منظور دستیابی به توافق جمعی کارشناسان نمونه و تعیین سطح اعتبار شاخص ها، آماره های میانگین، انحراف معیار و ضریب تغییرات برای هرکدام از شاخص ها محاسبه گردید. جهت بررسی این فرضیه که امتیاز شاخص های مورد نظر بیش­تر از حد میانگین است، از آزمون t تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج نشان داد که، به جز یک شاخص، بقیه شاخص ها از نظر کارشناسان برای ارزیابی آسیب پذیری مناطق کشاورزی در شرایط خشک­سالی مناسب می باشند.

شاخص های آسیب پذیری, آسیب پذیری منطقه ای, در معرض قرار گرفتن, حساسیت, سازگاری