محمد شوکتی آمقانی - دانش آموخته دکتری گروه توسعه کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
خلیل کلانتری - استاد گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
علی اسدی - استاد گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
حسین شعبانعلی فمی - استادگروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
علی اکبر براتی - استادیار گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

وجود بینظمی در مالکیت و الگوی پراکنش اراضی کشاورزی به­عنوان یکی از مهم­ترین چالشهای توسعه پایدار کشاورزی است که میتواند منجر به افزایش هزینه تولید، اتلاف وقت کشاورزان و کاهش راندمان تولید شود. از این­رو، تحقیق حاضر با هدف تحلیل پیامدهای خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی در استان آذربایجان شرقی انجام شد تا با شناسایی این پیامدها بتوان راه کارهای مناسبی جهت مقابله با خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی ارایه نمود. جامعه آماری این تحقیق را بهره برداران بخش کشاورزی ساکن در استان آذربایجان شرقی تشکیل دادند (۲۱۲۹۲۶N=). حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران ۳۸۰ نفر برآورد شد که به روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند. ابزار جمعآوری اطلاعات پرسشنامه بود که روایی آن با استفاده از نظرات گروهی از اعضای هیات علمی دانشگاههای تهران و کشاورزی گرگان و متخصصان حوزه اراضی کشاورزی شاغل در سازمان امور اراضی کشور مورد بررسی، بازبینی و اصلاح قرار گرفت. میزان پایایی پرسشنامه نیز با اندازه گیری مقدار ضریب آلفای کرونباخ برای پیامدهای اقتصادی ۸۱/۰، پیامدهای اجتماعی ۹۰/۰، پیامدهای فنی ۷۵/۰ و پیامدهای مدیریتی ۶۸/۰ محاسبه شد. نتایج حاصل از اولویتبندی پیامدهای خردی و پراکندگی اراضی نشان داد که از نظر کشاورزان مهم ترین پیامدهای خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی به ترتیب شامل افزایش مشکل در تقسیم آب و انتقال آن به مزرعه، افزایش هزینههای مربوط به عوامل تولید، کاهش بهرهوری عوامل تولید، افزایش هزینههای مربوط به حمل و نقل و هدر رفتن  زمان در سرکشی به قطعات مختلف بود. همچنین، نتایج حاصل از مدلسازی معادلات ساختاری نشان داد که در بین پیامدهای ناشی از خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی از نظر کشاورزان، پیامدهای اقتصادی (با بار عاملی ۸۷/۰) موثرترین پیامدها بودهاند.

خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی, یکپارچه سازی اراضی کشاورزی, تجهیز و نوسازی اراضی کشاورزی, پیامدهای خردی و پراکندگی