منصور زیبایی - بخش اقتصاد کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز، دکترای اقتصاد کشاورزی
خدیجه سیارپور - بخش اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
فاطمه فتحی - اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

اطمینان دسترسی به آب، سبب کاهش اثرات نوسانات آب دریافتی، توسط کشاورزان می­شود. تحت شرایط معمولی، انتظار می­رود افزایش اطمینان در آب سطحی، مقدار کشت محصولات چند ساله و سود انتظاری مزرعه را افزایش دهد و تغییرات در توزیع آب سطحی می­تواند مقدار عرضه آب مکمل را کاهش یا افزایش دهد. در مطالعه کنونی، از مدل­های ریاضی با محدودیت تصادفی برای بررسی تاثیر افزایش اطمینان به آب در دسترس بر درآمد کشاورزان و الگوی کشت استفاده شد. بدین منظور، مدل حداکثر­سازی درآمد انتظاری برای تعیین الگوی کشت بهینه، سود ناخالص انتظاری با و بدون حتمیت در سطح مزارع نماینده گروه­های همگن به­کار گرفته شد. نمونه­ای شامل ۱۳۱ بهره­بردار در سال زراعی ۹۴-۹۵ برای مصاحبه و جمع­آوری داده­های لازم در سطح مزرعه انتخاب گردید. مزارع نمونه با استفاه از روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­بندی شده به­دست آمد. نتایج نشان داد، افزایش اطمینان به آب دردسترس منجر به افزایش درآمد زارعین در مقایسه با شرایط کنونی می­شود؛ به­طوری که درآمد انتظاری برای بهره­برداران که از آب سطحی و آب تلفیقی استفاده می­کنند در شرایط خشکسالی به­ترتیب معادل با بازه ۹/۶۲۳ -۹/۱۳۶ و ۳۳/۵ -۰۱/۲ درصد افزایش می­یابد که بیشترین افزایش در درآمد انتظاری به­عنوان پیامد افزایش اطمینان به آب دردسترس، متوجه کشاورزانی است که از آب سطحی استفاده می­کنند. این گروه از کشاورزان کاهش شدیدی در درآمد انتظاری به­عنوان پیامد خشکسالی در شرایط عدم اطمینان به آب دردسترس، عمدتا به­دلیل اینکه دسترسی آنها به آب به­میزان قابل توجهی کاهش می­یابد، متحمل می­شوند. همچنین، نتایج نشان می­دهد، حداقل افزایش در درآمد انتظاری به­عنوان پیامد افزایش اطمینان در آب دردسترس، در گروه همگن از زارعینی است که از منابع آب تلفیقی زیرزمینی و سطحی استفاده می­کنند. نتایج مطالعه حاضر می­تواند به کشاورزان در انتخاب الگوی کشت، استراتژی و روش آبیاری به­گونه­ای که در آمد زارعین بهینه گردند، کمک نمایند با توجه به اثر افزایش اطمینان به میزان آب در دسترس بر درآمد زارعین، توصیه می­شود که در ارزیابی پروژه­های آبی به این موضوع توجه شود تا پروژه­های بیشتری امکان اجرا پیدا کنند.

اطمینان دسترسی به آب, سد, درآمد انتظاری, آب سطحی, آب تلفیقی