منصوره اعظم آزاده - دانشیار و عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهراء
مرضیه مشتاقیان - دانش آموخته کارشناسی ارشد پژوهش اجتماعی دانشگاه الزهراء

با توجه به اهمیت حفظ و ارتقاء روابط اعضاء خانواده طی دوران حبس، مقاله حاضر با استفاده از روش پیمایش، به بررسی روابط بین داغ ننگ(متغیر مستقل)، کیفیت روابط اعضاء خانواده(متغیر واسط)، و عدم­سلامت روان اعضاء خانواده (متغیر پیامد) می پردازد. در این تحقیق داغ ننگ در دو بعد تعاملی و جنسیتی، کیفیت روابط اعضاء خانواده در سه بعد روابط زن- شوهر، روابط فرزند-مادر، و روابط فرزند-پدر، و عدم­سلامت روان در سه بعد افسردگی، و اضطراب زن سرپرست خانوار و اختلال سلوک فرزندان عملیاتی شده است. نمونه­گیری پیمایش از نوع سیستماتیک و شامل ۲۲۲ نفر از زنان سرپرست خانوار تحت حمایت انجمن حمایت از زندانیان مرکز (تهران) است. مبتنی بر یافته­ها در دامنه ۱ تا ۶، میانگین کیفیت روابط اعضاء خانواده ۶/۳، و در حد متوسط بود. افزایش داغ ننگ با کاهش کیفیت روابط اعضای خانواده همبستگی داشت. همچنین افزایش داغ ننگ، افزایش میزان عدم­سلامت روان خانواده را همراه داشت. کاهش کیفیت روابط اعضای خانواده نیز با افزایش میزان عدم­سلامت رابطه داشت. مطابق یافته­های تحلیل چندمتغیره، ۱۵ درصد از تغییرات واریانس افسردگی زنان با ورود متغیرهای کیفیت روابط زن- شوهر، و کیفیت روابط فرزند- مادر، ۱۴ درصد از تغییرات واریانس اضطراب زنان با ورود متغیرهای کیفیت روابط فرزند- مادر، و تعداد افراد تحت تکفل مادر، و ۴/۲۳ درصد از واریانس اختلال سلوک فرزندان با ورود متغیرهای کیفیت رابطه فرزند- پدر، کیفیت رابطه فرزند- مادر و سرانه درآمدی خانوار به معادله رگرسیونی تبیین ­شد.

خانواده زندانیان, کیفیت روابط اعضاء خانواده, داغ ننگ, سلامت روان