سمانه عابدی - دانشگاه علامه طباطبائی
مرتضی تهامی پور - دانشگاه شهید بهشتی

با توجه به تشدید بحران کمبود آب در مناطق مختلف، موضوع تجارت آب مجازی در برنامه ریزی و سیاست-گذاری های تجارت محصولات کشاورزی، حائز اهمیت است. با محاسبه محتوای آب مجازی می توان چارچوب مناسبی برای تعدیل و تدوین راهبردهای بلندمدت بخش آب و کشاورزی فراهم آورد. لذا پژوهش حاضر با استفاده از رهیافت فنی- پایه به تعیین میزان آب مجازی مصرفی و شاخص های مرتبط با آن برای محصولات عمده کشاورزی استان زنجان در سال ۱۳۹۲ پرداخته است. نتایج بیانگر آن است که صادرات محصولات کشاورزی (زراعی و باغی) استان زنجان در سال ۱۳۹۲، حجمی معادل ۵۳/۲۶ میلیون مترمکعب صادرات آب مجازی را در پی داشته است. همچنین ۹۵ درصد آب مجازی صادراتی مربوط به محصولات باغی و ۵ درصد آن متعلق به محصولات زراعی است. علاوه بر آن شدت مصرف آب در بخش کشاورزی استان زنجان ۲۴ درصد از منابع آب تجدید شونده استان برآورد گردیده است. از این رو لازم است مسئولان بخش کشاورزی استان زنجان، در زمینه یافتن مزیت های نسبی در تولید محصولات مختلف کشاورزی به نحوی که کمترین فشار بر منابع آب زیرزمینی وارد گردد، اقدام نمایند.

کلمات کلیدی: آب مجازی, شدت مصرف آب, شاخص وابستگی به آب, شاخص خودکفایی آب, استان زنجان