مهدی رحیمیان - دانشگاه تهران
هوشنگ ایروانی - دانشگاه تهران
خلیل کلانتری - دانشگاه تهران
وحید اعتماد - دانشگاه تهران

منابع طبیعی تجدیدشونده که امروزه در محافل علمی و معتبر دانشگاهی از آن بهعنوان بستر حیات انسانها نام برده میشود، سرمایهایست که نه فقط به نسل حاضر، بلکه به تمامی نسلهای آینده کشور تعلق دارد. اما طی سال‎های اخیر استفادههای غیراصولی و بیرویه از این منابع، علاوه بر به خطر انداختن حق نسلهای بعدی، به یک چالش اساسی برای نسل حاضر نیز بدل گشته است. به طوریکه بهرهمندی پایدار از جنگل مدنظر بسیاری از برنامهریزان این عرصه قرار گرفته است. از اینرو نوشتار حاضر با هدف شناسایی عوامل اثرگذار بر بهرهمندی پایدار از جنگل در بین جنگلنشینان استان لرستان صورت گرفته است. این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی، از لحاظ میزان و درجه کنترل متغیرها، میدانی و از لحاظ نحوه جمعآوری اطلاعات نیز از نوع تحقیقات توصیفی - همبستگی به شمار میرود. جامعه آماری کلیه جنگلنشینان محلی ساکن در مناطق جنگلی استان لرستان بودند (۲۳۵۰۰۰). حجم نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران ۲۱۰ نفر محاسبه شد که به دلیل پراکنده بودن جامعه آماری در سطح وسیعی از محدوده جغرافیایی استان لرستان نمونهگیری به روش خوشهای (از شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز استان پنج شهرستان انتخاب شد) و در طی چند مرحله انجام و نمونهها به وسیلهی پرسشنامه مورد مصاحبه قرار گرفتند. روایی و پایایی پرسشنامه به ترتیب با توجه به نظر متخصصین و مقدار آلفای کرونباخ تایید شد. در نهایت تجزیه و تحلیل دادهها به کمک نرمافزار SPSS نسخهی ۲۰ انجام شد. طبق نتایج همبستگی؛ بین میزان بهرهمندی پایدار از جنگل و متغیرهای سن، سابقه کار کشاورزی و سابقه کار دامداری رابطهی منفی و معنیدار در سطح یک درصد و بین میزان بهرهمندی پایدار از جنگل و متغیرهای درآمد، میزان تحصیلات، میزان مشارکت در فعالیتهای کشاورزی، میزان مشارکت در فعالیتهای دامداری، تعداد روزهای حضور در جنگل به همراه دام ، میزان مشارکت در مدیریت جنگل، میزان دانش و آگاهی نسبت به جنگل، میزان دسترسی به خدمات و امکانات روستایی، میزان آموزشهای کسب شده، میزان حمایت نهادهای رسمی از جنگلنشینان و نگرش زیستمحیطی در سطح یک درصد رابطهی مثبت و معنیدار وجود داشت. طبق نتایج رگرسیون هفت متغیر میزان آموزشهای کسب شده، مشارکت در مدیریت جنگل، میزان تحصیلات، دسترسی به خدمات و امکانات روستایی، تعداد روزهای حضور در جنگل به همراه دام ، حمایت نهادهای رسمی و دانش و آگاهی نسبت به جنگل به ترتیب وارد معادله شده که در مجموع توانستند ۷۹ درصد از تغیرات متغیر وابسته را تبیین نمایند.

مشارکت, مدیریت جنگل, نگرش زیست محیطی