شکیبا مهدیان - دانش آموخته کارشناسی ارشد توسعه روستایی
امیر مظفر امینی - دکتری توسعه روستایی، استادیار گروه توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان
علی یوسفی - دکتری اقتصاد کشاورزی، استادیار گروه توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان

از جمله مهم­ترین موانع موجود در راه توسعه بخش کشاورزی در ایران خردی و پراکندگی زمین­های کشاورزی است. شاید بتوان گفت یکی از بهترین راه­های مقابله با این واقعیت برپایی واحدهای بهره­برداری گروهی می­باشد. در این میان، بی­شک شرکت­های تعاونی تولید روستایی به­دلیل رعایت اصول سه­گانه «مالکیت»، «حاکمیت» و «فاعلیت» از استقبال بیشتری در مقایسه با دیگر واحدها بهره­برداری جمعی برخوردارند. با این وجود این شرکت­ها با داشتن ده­ها سال قدمت، هنوز آن جایگاه بایسته و متناسب با شان­شان را در بخش تولید کشورمان به­دست نیاورده­اند. نوشتار حاضر که برخاسته از یک پژوهش میدانی است، در پی شناخت و ارزیابی عوامل مدیریتی موثر بر موفقیت شرکت­های تعاونی تولید روستایی می­باشد. جامعه آماری این پژوهش را اعضای شرکت­های تعاونی تولید روستایی فعال استان چهارمحال و بختیاری که جمعا ۳۷۱۵ نفر بودند تشکیل داده است. تعداد ۱۶۰ نفر به روش نمونه­گیری کاملا تصادفی به­عنوان نمونه آماری تعیین گردیدند. در این پژوهش شاخص موفقیت با استفاده از مدل سروکوال که برای نخستین­بار برای ارزیابی شرکت­های تعاونی بکار گرفته می­شود، سنجیده شده است و نشان از شکاف بین انتظارات و ادراکات اعضا از کیفیت خدمات ارایه شده در شرکت­ها دارد. برای سنجش مهارت­های مدیران نیز از مدل مهارت­های سه­گانه مدیریتی کاتز استفاده شد. به منظور بررسی روایی محتوایی پرسشنامه از نظر استادان گروه توسعه روستایی دانشگاه صنعتی اصفهان و جهت سنجش پایایی پرسشنامه، از پیش آزمون و ضریب آلفای کرونباخ بهره گرفته شد. نتایج حاصل از آزمون ویلکاکسون نشان می­دهد که شرکت­های تعاونی تولید روستایی استان تنها در بعد اطمینان توانسته­اند انتظارات اعضا را برآورده سازند. عوامل مدیریتی موثر بر موفقیت شرکت­های تعاونی تولید روستایی که با استفاده از رگرسیون چند متغیره به­دست آمد نیز عبارتند از: مهارت­های انسانی مدیران، مهارت­های ادراکی مدیران، اعتقاد آن­ها به مشارکت اعضا در امور شرکت­ها، سطح تحصیلات و میزان تجربه مدیریتی مدیران.

شرکت های تعاونی تولید روستایی, عوامل مدیریتی, مدل سروکوال, رضایت-مندی, مدل کاتز