مصیب غلامی - دانشجوی دکتری گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه رازی
امیرحسین علی بیگی - دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه رازی
مسلم سواری - دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران

ایران با متوسط بارش سالانه کمتر از یک سوم میانگین جهانی، در یکی از مناطق خشک و نیمه خشک جهان واقع شده و همواره در معرض خشکسالی است و هرچند سال یک بار با آن دست وپنجه نرم می کند. هدف کلی این تحقیق کیفی- که به روش پدیدارشناسی انجام گرفته است- بررسی مفهوم خشکسالی از دیدگاه کشاورزان است. جامعه آماری شامل روستاییان شهرستان سرپل ذهاب است که بیشترین خشکسالی را تجربه کرده­اند. افراد مطلع، به­روش گلوله­برفی و داده ها به­روش مصاحبه عمیق و مشاهده مستقیم جمع آوری شدند و در کنار این دو روش، از عکس و اسناد کتابخانه ای نیز استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها براساس الگوی کلایزی انجام گرفت. مطابق نتایج، کشاورزان درک متفاوتی از خشکسالی دارند، به گونه ای که بعضی از شرکت کنندگان در تحقیق، تقدیرگرا هستند و خشکسالی را به خدا نسبت می دهند و گروهی دیگر، تغییرات آب­وهوایی را عامل خشکسالی معرفی می­کنند. همچنین، بعضی از شرکت کنندگان در تحقیق، رفتار خود را عامل خشکسالی معرفی می­کنند. بنابر اظهارات گروهی از کشاورزان، ناسپاسی آن ها و بدرفتاری و بی رحمی آن ها با یکدیگر موجب بروز خشکسالی شده است و عده ای دیگر بروز خشکسالی را به بخت و اقبال شوم خود نسبت می دهند. با توجه به این نگرش­ها پیشنهاد می شود تدابیری اتخاذ شود تا با برگزاری کلاس های آموزشی و ارائه آموزش های لازم و انتقال دانش و آگاهی به کشاورزان در زمینه علل وقوع خشکسالی و مدیریت آن، کشاورزان روش های صحیح مقابله با خشکسالی را فراگیرند.

ادراک, پدیدارشناسی, خشکسالی, سرپل ذهاب