نعمت اله شیری - دانشجوی دکتری گروه ترویج و آموزش کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی کرمانشاه
سید محمدکاظم هاشمی - کارشناس ارشد ترویج کشاورزی، دانشگاه تهران
علی اصغر میرک زاده - استادیار گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشگاه رازی کرمانشاه
سید رضا اسحاقی - کارشناس ارشد ترویج کشاورزی، دانشگاه تهران

هدف اصلی این تحقیق بررسی عوامل موثر بر بهکارگیری عملیات حفاظت خاک از سوی کشاورزان استان ایلام است. جامعه آماری این تحقیق شامل تمام کشاورزان استان ایلام است (N=۵۸۳۳۶). با توجه به فرمول نمونهگیری کوکران، تعداد ۱۳۷ نفر از آنها برای نمونه انتخاب شدند که برای اعتبار بیشتر یافتهها تعداد ۲۵۰ پرسشنامه به روش نمونهگیری طبقهای تصادفی با انتساب متناسب توزیع و در نهایت ۲۲۸ پرسشنامه تکمیل و بازگردانده شد. ابزار اصلی تحقیق پرسشنامهای بود که روایی آن توسط پانل متخصصان و پایایی آن توسط ضریب آلفای کرونباخ تایید شد (α>۰.۷). تجزیه و تحلیل دادهها با نرمافزار SPSS اجراشد. نتایج نشان داد که بیشتر (۱/۶۷ درصد) کشاورزان استان ایلام عملیات حفاظت خاک را در حد متوسط و کم به کار میگیرند. نتایج مقایسه میانگینها نشان داد که بین به کارگیری عملیات حفاظت خاک از سوی کشاورزان براساس متغیرهای عضویت داشتن یا نداشتن در نهادهای روستایی و دریافت کردن یا نکردن وام برای اجرای عملیات حفاظت خاک اختلاف معنیداری وجود دارد؛ همچنین نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که بین متغیرهای میزان زمین کشاورزی، میزان درآمد سالانه، میزان سواد کشاورزان، تعداد دفعات شرکت در کلاسهای آموزشی- ترویجی، میزان استفاده از منابع و کانالهای ارتباطی و اطلاعاتی، دانش در مورد عملیات حفاظت خاک و نگرش به عملیات حفاظت خاک با بهکارگیری عملیات حفاظت خاک رابطه مثبت و معنیداری در سطح یک درصد وجود دارد. در پایان، نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه به روش گام به گام نشان داد که سه متغیر نگرش به عملیات حفاظت خاک، تعداد دفعات شرکت در کلاسهای آموزشی- ترویجی و میزان زمین کشاورزی ۲/۵۶ درصد از تغییرات واریانس متغیر وابسته بهکارگیری عملیات حفاظت خاک از سوی کشاورزان مورد مطالعه را تبیین کرد.

استان ایلام, عملیات حفاظت خاک, کشاورزی پایدار, مدیریت خاک