طاهره حیدری نیکورفتار - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه مازندران
سعید ابراهیمی - استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه مازندران

یکی از قوانین مسلم فقهی قاعده جب است که مورد قبول تمامی فقهای اسلام است و در موارد فراوانی چه در حقوق جزای اسلام و چه در حقوق مدنی به این قاعده استناد می گردد. مراد فقها که این قاعده را در کتاب های خودشان مورد بحث قرارداده اند این است که طبق این قاعده کافری که مسلمان می شود خداوند بر او منت نهاده و قضاء واجباتی را که در دوران کفر ترک کرده و یا کفاره و مجازات محرماتی را که مرتکب شده از عهده او برداشته است و او را بخاطر آن ها مورد بازخواست قرار نمی دهد. پژوهش حاضر با هدف اصلی بررسی تطبیقی اعمال قاعده جب در امور کیفری تازه مسلمان در فقه امامیه و اهل سنت صورت گرفت. در این راستا باید بیان داشت که، قاعده جب به اینگونه نیست که تمامی اعمال و افعال فرد تازه مسلمان را شامل شود. بلکه با توجه به یکسری مفاد و مدلول بخشیده شدن یا نشدن افعال فرد تازه مسلمان مشخص می گردد. در این راستا می توان گفت که با وجود قبول و پذیرش این قاعده از سوی علما و فقهای هر دو مذهب در دیدگاه های آنان نسبت به اجرای این قاعده اختلاف نظراتی وجود دارد.

قاعده جب، فرد تازه مسلمان، فقه شیعه، اهل سنت، امور کیفری