محمدناجم حصاری - دانشجوی دکتری فقه و حقوق دانشگاه فردوسی مشهد
سعید ریاحی - کارشناس ارشد فقه و حقوق دانشگاه فردوسی مشهد
امیرحسین مسعودهزارجریبی - عضو مرکز وکلای قوه قضائیه

در تعریف مفهوم آمده که اگر حکمی که مدلول التزامی است در نفی واثبات موافق حکم مذکور باشد مدلول مفهوم موافق است مانند دلالت حرمت تافیف بر حرمت زدن پدر ومادر که آن را لحن خطاب و فحوای خطاب گویند وگرنه مفهوم مخالف است و آن را دلیل خطاب نیز نامیده اند وبر اقسامی است از جمله: مفهوم شرط، مفهوم وصف، مفهوم عدد، مفهوم غایت ، مفهوم لقب، مفهوم حصر و... . در تعریف مفهوم شرط باید گوییم که جمله شرطیه ای است که دارای دو جز است: شرط و جزا مثلا در جمله اگر درس بخوانی قبول می شوی، اگر درس بخوانی شرط است و قبول می شوی جزاست. مفهوم در جمله شرطیه عبارت است از ثبوت جزا در فرض ثبوت شرط و انتفایجزا در فرض انتفای شرط ودر مثال فوق اگر جمله بر ثبوت قبول شدن در فرض درس خواندن و قبول نشدن در فرض درس نخواندن دلالت کند می گوییم مفهوم دارد و اگر چنین دلالتی نداشته باشد شرط مفهوم ندارد.

مفهوم, شرط, اسباب, مسببات