زینب نفر - دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران؛ استاد مدعو دانشگاه الزهرا
زهرا احمدی - دانشجوی دکتری رشته روابط بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران

حقوق بشردوستانه شاخه ای از حقوق بین الملل بوده و مشتمل بر مجموعه قواعدی است که طی درگیری های مسلحانه به دلایل بشردوستانه درصدد است تا از قربانیان جنگ حمایت و حفاظت کند. در پی جنگ جهانی دوم، قواعد حقوق بین الملل بشردوستانه در چارچوب چهار کنوانسیون ژنو (۱۹۴۹) تنظیم گردید که در مقایسه با سایر اسناد بین المللی دارای بیشترین دولت عضو می باشد. هدف از این قواعد اساسا قانونمندسازی نحوه هدایت مخاصمات مسلحانه است. از سوی دیگر حقوق بشردوستانه مورد تاکید ادیان آسمانی بخصوص دین مبین اسلام می باشد. اسلام در زمان بروز جنگ قانون گسترده ای را بر پایه عدل، رحمت و رعایت حقوق انسانی تدوین نموده است و از غیر نظامیان حمایت می نماید و کشتار آنان را نهی می فرماید. برای بیماران، مجروحان، معلولان نیز مصونیت قائل شده و درباره حقوق اسیران، توصیه های فراوانی را ایراد نموده است. درعرصه بین الملل همطی سالیان متمادی معاهدات و اسناد بسیاری در خصوص افراد درگیر جنگ و غیرنظامیان و سایر افرادی که به نوعی با مخاصمات مسلحانه در ارتباط هستند در نظر گرفته شده است. جامعه جهانی با تصویب کنوانسیون های بین المللی مانند کنوانسیون ژنو و لاهه و سایر کنوانسیون ها سعی در ایجاد یک اصول اساسی بشردوستانه در زمان رخدادهای جنگی دارد. در مقایسه بین حقوق بشردوستانه در اسلام و حقوق بین الملل، یافته های پژوهش حاضر که با استفاده از منابع کتابخانه ای و روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده است؛ نشان می دهد که حقوق اسلامی هم به لحاظ تاریخی و هم به جهت داشتن گستره ای از احکام بشردوستانه بسیار غنی تر از حقوق بشردوستانه امروزی است.

حقوق بشردوستانه، حقوق اسلامی، حقوق بین الملل