فرج اله فکوری - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
محمد علی گذشتی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
علی اصغر باباسالار - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

مضمون­ آفرینی، ایجاد و یا کشف رابطه و پیوند تازه میان امری ذهنی با عینی است که در ظاهر هیچ پیوندی میان آن ها نیست. «مضمون» و آفرینش مضمون، از عناصر اصلی سبک هندی است. سبک هندی به دلیل ظرفیت های زبانی و کاربردهای هنری که دارد، تلاش می کند تا پیوندی معنایی را میان یک امر ذهنی و عینی ایجاد کند و قصیده را از ابتذال جدا سازد؛ در این سبک، شاعر چاره ای جز آفرینش هنری و جلوگیری از تکرار را ندارد. مضمون از میانه قرن دهم به عنوان یک اصطلاح فنی شاخص در شعر فارسی شناخته ­شده و به ­کار­رفته­ است. پژوهش حاضر با روشی توصیفی – تحلیلی، ضمن روش ن­ساختن چیستی مضمون و مضمون­ سازی، شگردهای مضمون­ آفرینی را در قصاید مدحی ظهوری ترشیزی مورد بررسی قرار می دهد. کوشش ظهوری در قصاید مدحی همواره بر آن بوده تا ضمن کشف و ایجاد ارتباط تازه میان پدیدارها در طول بیت در محور هم­نشینی واژگان، یکی از واژه­ ها ی طرفین اصلی صور خیال را که اغلب اضافه تشبیهی و استعاره مکنیه از نوع تشخیص است؛ به عنوان رکن مضمون ­سازی، قرارداده و از این طریق شبکه مضامین و خوشه­ های خیال خود را بیافریند.

ظهوری ترشیزی, قصاید مدحی, عناصر خیال, مضمون, مضمون سازی