سید مهدی هاشمی نسب
سید احمد طباطبایی فر
مهدی قاسمی ورنامخواستی
سعید مینایی
محمدرضا علیزاده

سفیدکنی برنج مرحله ای است که بعد از پوست کنی انجام می گیرد. به منظور کاهش ضایعات برنج کشور، بررسی عملکرد دستگاه های سفیدکن مورد استفاده در خط تبدیل ارقام غالب استان مازندران، که دارای بیشترین سطح زیرکشت و تولید شلتوک کشور است، ضروری به نظر می رسد. در این راستا، پژوهشی در سطح آزمایشگاهی در قالب فاکتوریل با سه فاکتور رقم در سه سطح (طارم، هیبرید و فجر)، نوع دستگاه سفیدکن در دو سطح (سایشی و اصطکاکی) و مدت زمان سفید کردن برنج در شش سطح (۲۵، ۳۵، ۴۵، ۵۵، ۶۵ و ۷۵ ثانیه) با ۳۶ تیمار بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش مدت زمان سفید کردن تا ۷۵ ثانیه، درجه سفیدی به ۳۹/۵۳ درصد افزایش یافت که به دلیل بیشتر ماندن برنج قهوه ای در محفظه سفیدکن می باشد. به طور کلی در تمام حالات درجه سفیدشدگی رقم هیبرید بیشترین و رقم فجر کمترین بود. رقم طارم بالاترین (۳۶۰/۰) و رقم هیبرید پایین ترین (۲۴۷/۰) مقدار شاخص سفید شدگی را در هر دو دستگاه داشتند. بر اساس نتایج این تحقیق مشخص شد که اثر عوامل نوع ماشین سفیدکن و رقم شلتوک و همچنین اثر عامل مدت زمان سفیدکنی برنج، اثر متقابل ماشین سفیدکن در رقم شلتوک بر همه صفات مورد بررسی معنی دار است. بر اساس مقدار شکست، میزان شکستگی رقم فجر برای هر دو دستگاه به یک اندازه و برای رقم طارم در سفیدکن سایشی ۲۳/۱۰ درصد کمتر نسبت به سفیدکن مالشی بدست آمد.

Breakage percentage, Degree of milling, Milling duration, Rice milling, Whiteness index